Met de Wet Seksuele Misdrijven komen slachtoffers op de eerste plaats

We hebben een mijlpaal bereikt. In Nederland wordt seks die niet vrijwillig en op gelijkwaardige basis is, strafbaar. Dat geldt ook voor online seksuele intimidatie, sexchatting en straatintimidatie.

De PvdA heeft zich eerder sterk gemaakt voor deze voorstellen. Daarom steunen wij de Wet Seksuele Misdrijven waar deze week over is gedebatteerd. We hebben vaak gevraagd waar deze wet bleef, en we hebben er lang op moeten wachten. Eindelijk kunnen we er nu over spreken. En dat is vooral van belang voor de slachtoffers die beter beschermd gaan worden door deze wet.

Slachtoffers die ik de afgelopen tijd ook persoonlijk heb gesproken. Voornamelijk vrouwen die zich hebben aangesloten bij een bijzondere actiegroep van Amnesty. Krachtige mensen er hun missie van hebben gemaakt om anderen te helpen die hetzelfde hebben doorstaan als zij. Actiegroep Amnesty: “Dit is een historisch moment en een bevestiging dat het de moeite loont om ergens voor te strijden en dat niets onmogelijk is. Het is mooi dat de politiek meebeweegt met de samenleving. Hoe impactvol en betekenisvol deze wetgeving is, is bijna niet te beschrijven.”

De wet is een mijlpaal omdat hiermee het slachtoffer op de eerste plek komt te staan. In de wet wordt namelijk de norm verankerd dat seksueel contact vrijwillig moet zijn. Dit sluit aan bij de internationale mensenrechtennormen en het Verdrag van Istanbul. De wet is daarmee een belangrijk stuk van de puzzel waar andere benodigde puzzelstukken aangelegd kunnen worden, bijvoorbeeld op het gebied van adequate seksuele voorlichting en herstelrecht.

Wat gaat er precies veranderen met deze wet?

• Seks tegen de wil wordt strafbaar: seksueel contact waarvan je weet of kan vermoeden dat de ander het niet wilde, wordt aangemerkt als verkrachting of aanranding. Het moeten bewijzen van dwang, zoals in de huidige wet, is dan niet langer noodzakelijk. Dit is belangrijk, omdat zo’n 70% van de slachtoffers tijdens een verkrachting ‘bevriest’; een overlevingsmechanisme waar ze niets aan kunnen doen.
• Zowel bij verkrachting als aanranding wordt een opzet- en schuldvariant geïntroduceerd. Bij opzet moet worden aangetoond dat de pleger zijn daad zonder instemming pleegde. Van schuld is al sprake als de pleger er ten onrechte “vanuit ging”. Ook belangrijk, aangezien dit een vangnet voor schuldigen is als opzet lastig te bewijzen valt.
• Het toepassen van dwang, geweld en/of bedreiging hoeft niet meer te worden bewezen, maar gelden wel als strafverzwarend.
• Seksuele intimidatie, op straat en ook online, wordt strafbaar.
• Online seks, waaronder ook de seksueel getinte benadering van kinderen onder de 16 jaar, wordt nadrukkelijker strafbaar.
• Geen enkele vorm van verkrachting kan nog verjaren.
• Door het amendement dat we samen met andere partijen hebben ingediend gaan we er ook voor zorgen dat slachtoffers van schuldaanranding, naast alle vormen van verkrachting, in aanmerking komen voor het Fonds Geweldsmisdrijven.

Hoewel we met deze wetswijziging een belangrijke stap zetten, zijn we er nog niet. Het strafrecht heeft weliswaar een normerende werking, maar is bovenal een sluitstuk van een pijnlijk traject. Van leed is dan al sprake. Leed dat in grote mate voorkomen kan worden.

Daarom is een cultuurverandering is écht noodzakelijk, met voorlichting, bewustwording en preventie als pijlers. Alleen zo kunnen wij de problematiek bij de kern aanpakken.

En dat is een proces van de lange adem. Tijdens het debat over het nationaal plan aangaande seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld van de regeringscommissaris Hamer, heeft de PvdA voorstellen gedaan om ervoor te zorgen dat jongeren vanaf het primair tot hoger onderwijs via een lerend plan van aanpak de juiste handvatten krijgen.

Er is dus nog een lange weg te gaan. Maar de Wet Seksuele Misdrijven is een stap in de goede richting, omdat deze ervoor zorgt dat slachtoffers zich eindelijk gehoord voelen. En het laat Nederland eindelijk het vijftiende land worden waar slachtoffers centraal worden gesteld, zodat zij de erkenning en gerechtigheid krijgen die zij verdienen.