1.1 Nieuwe zekerheden voor alle werkenden
Onze keuzes:
We investeren in banen
We leggen ons niet neer bij een oplopende werkloosheid. Sectorspecifieke steun gaat zorgen dat er zo min banen verloren gaan in sectoren die te belangrijk zijn voor onze samenleving, zoals bijvoorbeeld de bouw en de cultuur. Met crisisbanen willen we zorgen dat mensen die onverhoopt hun werk verliezen aan de slag kunnen in sectoren waar een tekort is, zoals bij GGD’en, in het onderwijs, bij politie en bij gemeenten. Met nieuw industriebeleid geven we richting aan de economie en samenleving. Daarbij krijgen de positie van mens en planeet voorrang boven private
winsten (zie paragraaf 1.3).
Met de werkgarantie worden mensen van baan naar baan begeleid
Iedereen die zijn of haar baan dreigt te verliezen wordt naar een andere baan begeleid in plaats van naar een uitkering. Op straat komen te staan zonder perspectief is een enorme klap. Dat willen we voorkomen met de werkgarantie. Als je je baan onverhoopt dreigt te verliezen zijn werkgevers verantwoordelijk om mensen zoveel mogelijk te laten toewerken naar een nieuwe baan, met steun van sociale partners en het UWV. Bedrijven die nu steun ontvangen krijgen een boete als zij niet meewerken aan de werkgarantie. Wij willen deze aanpak breder toepassen. Werkloosheid is niet langer een individueel risico. Het wordt een gedeelde verantwoordelijkheid om werkloosheid te voorkomen. Daarom nemen wij de volgende maatregelen:
- De werkgever wordt verplicht te zorgen dat werknemers actief brede en waardevolle scholing krijgen die zoveel mogelijk gekwalificeerd is;
- Om de twee jaar krijgt iedere werkende een loopbaangesprek over ontwikkeling en toekomst. Dit gesprek wordt lokaal en onafhankelijk aangeboden via bijvoorbeeld vakbonden en het UWV. Scholing- en ontwikkeltrajecten worden zo vormgegeven dat zij tijdens en naast het werk kunnen worden gevolgd en relevant zijn voor jouw verdere ontwikkeling. Alle werkenden krijgen daarnaast vouchers om zich bij- of om te scholen.
- Als je werk onverhoopt wegvalt, dan krijg je de kans om met een goed inkomen weer ergens anders aan de slag te gaan. Naast de werkgarantie komen er zogeheten tweede kans beroepsbegeleidende leerweg (BBL)-trajecten. Met een combinatie van opleiding, uitkering, aanvulling van de oude werkgever en inkomen bij de nieuwe werkgever krijgen mensen de kans om omgeschoold te worden zonder dat zij ineens (een groot deel van) hun inkomen kwijt zijn. Ook komt er geoormerkt budget voor scholing in de WW, met name gericht op langdurig werklozen.
Beloon zekerheid
Stop onzeker werk. Er komt een werknemersvoordeel zodat het aantrekkelijker wordt om mensen in vaste dienst te nemen. Bedrijven die dat niet doen, belasten wij. De verschillen tussen werknemers en zelfstandigen nemen af. Het wordt veel aantrekkelijker om mensen in dienst te nemen. Opdrachtgevers van zelfstandigen gaan betalen voor de zekerheid van alle werkenden.
Iedereen die werkt krijgt steun bij pech en een fatsoenlijk pensioen
Iedereen betaalt naar vermogen mee. Alle werkenden bouwen verplicht pensioen en bescherming tegen arbeidsongeschiktheid op, vanaf de eerste werkdag. Opdrachtgevers van zelfstandigen betalen daaraan mee, zodat ook ZZP’ers op sociale bescherming kunnen rekenen bij tegenslag en voor de oude dag.
Einde aan onderbetaling van zzp’ers
Dat een zzp’er onderbetaald krijgt, is het gevolg van de onevenredige concurrentiedruk. Daarom passen we de mededingingswet aan, zodat zelfstandigen collectief kunnen onderhandelen over hun tarieven. Ook worden er (sectorale) minimumtarieven afgesproken, die minimaal gelijk zijn aan de volledige kosten voor een werknemer. Zo versterken we de positie van zzp’ers.
Platforms zijn werkgevers, tenzij ze het tegendeel kunnen bewijzen
Apps maken ons leven makkelijker en digitale platforms zorgen voor meer gemak en innovaties. Toch zijn te veel werkenden in de platformeconomie – de fietsbezorgers, de chauffeurs, de schoonmakers – onvoldoende beschermd. Daarom keren we de bewijslast om: een platform is per definitie de werkgever, tenzij het kan bewijzen slechts als bemiddelaar te werken.
Minimumuurloon verhogen we stapsgewijs naar 14 euro per uur
In Nederland moet je van je werk kunnen leven. Alle werkenden verdienen een fatsoenlijk loon. Toch zijn er steeds meer werkende armen en mensen die een baan hebben, soms zelfs banen combineren, maar niet rondkomen aan het einde van de maand. We introduceren daarom het minimumuurloon. Een minimumuurloon van 14 euro is duidelijk, transparant en minder complex voor toezichthouders, werkgevers en werknemers. We verhogen het minimumloon met behoud van de koppeling aan de sociale zekerheid, waaronder de AOW en de bijstand.
Het minimumjeugdloon schaffen we af vanaf 18 jaar
Een hoger sociaal minimum en een einde aan de toeslagen-jungle
Het toeslagenstelsel is te ingewikkeld, maakt mensen onzeker over hun inkomen, en zorgt voor grote schulden. Je hoeft niet langer je hand op te houden en stapels formulieren in te vullen voor een toeslag; je wilt zeker zijn van een stabiel inkomen. Daarom verhogen we het minimumloon, uitkeringen als de AOW en de bijstand. De zorgpremie gaat omlaag (zie hoofdstuk 2). Kinderopvang wordt gratis (zie hoofdstuk 3). Huren maken we betaalbaar met een nieuwe huursubsidie (zie hoofdstuk 4). Daarmee maken we de toeslagen overbodig. Onder de streep gaan mensen erop vooruit. Voor mensen die door het oude stelsel onterecht in de problemen zijn gekomen willen we zo snel mogelijk compenseren.
We stoppen de wildgroei aan contractvormen
We staan in de toekomst nog drie contracten toe:
- Uitgangspunt is dat je als werknemer gewoon in dienst bent bij je werkgever voor wie je het werk doet (een werkgever is altijd de werkgever, tenzij…).
- Alleen voor tijdelijk werk dat niet of moeilijk te voorspellen is, kan het zijn dat je als werknemer tijdelijk via een uitzendbureau werkt.
- Een werkgever kan je als ZZP’er inhuren voor werk dat geen onderdeel van de organisatie is, dat niet behoort tot de gewone werkzaamheden van de werkgever en waarvoor bijzondere kennis nodig is.
Tal van contractvormen die alleen voordelen geven aan bedrijven maar ten koste gaan van werkenden worden hiermee niet meer mogelijk, zoals payrolling-constructies.
Aan de bescherming van het ontslagrecht wordt niet getornd
Rechters kunnen een hogere, niet-wettelijk beperkte ontslagvergoeding toekennen, wanneer ze het arbeidscontract ontbinden op basis van wettelijke ontslaggronden.
De hoogte en de duur van de uitkering van werknemersverzekeringen gaat niet omlaag
Sociale zekerheid gaat over inkomensbescherming, voorkomen van armoede en verbinding in solidariteit. Werknemersverzekeringen beschermen mensen die buiten hun schuld niet in hun inkomen kunnen voorzien. Daarom beschermen wij de werknemersverzekeringen.
De kortdurende WW gaat naar 6 maanden
De mensen met de meeste onzekere banen hebben de minste rechten als zij werkloos worden. Zij kregen ook de zwaarste klappen in de coronacrisis. Voor hen geldt nu vaak niet meer dan de kortdurende WW van drie maanden. Wij willen mensen die hun baan verliezen langer de tijd geven om iets nieuws te vinden en verhogen dus de kortdurende WW naar 6 maanden. De kosten van deze verhoging worden doorberekend via premieverhogingen aan bedrijven die veel werken met flexwerkers. De langdurende WW wordt niet verkort.
We willen oneerlijke concurrentie stoppen
Werkgevers mogen verschillen in premies en fiscale regelingen nooit misbruiken als businessmodel ten koste van de bescherming van werkenden. Met een Europees verbod op premieshoppen en aanpassing van fiscale regels (zoals de ET-regeling) gaan we sociale dumping tegen. De werkgever toont verplicht aan dat hij/zij dezelfde loonkosten, pensioenpremies en sociale premies betaalt en er dus geen kostenvoordeel mee behaalt.
Bedrijven mogen niet concurreren op arbeidskosten of zekerheden
In de wet regelen we gelijke beloning en loonkosten voor alle arbeidsrelaties. Dit kan onder andere via een uitbreiding van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI). Afwijking van deze bepalingen via de cao zijn niet meer toegestaan.
Een einde aan malafide uitzendbureaus
Om uitbuiting, discriminatie en slechte arbeidsomstandigheden tegen te gaan, komen er aangescherpte wettelijke eisen voor uitzendbureaus. Uitzendbureaus zijn er om mensen aan werk te helpen, niet om sociale verplichtingen te omzeilen. Iedere uitzendkracht krijgt recht op gelijke beloning, scholing en begeleiding. Ieder uitzendbureau betaalt een waarborgsom van minimaal 100.000 euro. Een uitzendovereenkomst duurt maximaal een half jaar zonder mogelijkheid tot verlenging. Uitsluiting van loondoorbetalingsplicht vervalt. Er komt een vergunningenplicht voor uitzendbureaus. Normen waaraan uitzendbureaus moeten voldoen worden vastgelegd in de wet. Overtreding leidt tot boetes en in uiterste gevallen tot een bestuursverbod.
Het ‘doorlenen’ van uitzendkrachten aan andere uitzendbureaus wordt verboden
Zo blijft ondubbelzinnig duidelijk welke werkgever de verplichtingen draagt en waar werknemers hun recht kunnen halen.
We maken een einde aan de misbruik van mensen die grensoverschrijdend gedetacheerd worden
We voorkomen dat uitzendbureaus goochelen met de arbeidsrechten van werkenden. De Europese uitzendrichtlijn moet worden herzien om het kaf van het koren te scheiden in de uitzendsector. Een collega uit de EU is welkom, maar ook als arbeidsmigrant moet je zeker kunnen zijn van fatsoenlijke arbeidsomstandigheden en goede huisvesting. Mét gelijk loon voor gelijk werk in alle omstandigheden.
Fatsoenlijke arbeidsomstandigheden voor arbeidsmigranten
De arbeidsmigranten zijn te vaak de speelbal geworden van bedrijven die zo goedkoop mogelijk willen produceren. Bedrijfstakken als de slachterijen en distributiecentra waar regelmatig geconstateerd wordt dat de recht van arbeidsmigranten niet serieus genomen kunnen, net zoals nu in Duitsland, verplicht worden alleen te werken met mensen die direct in dienst zijn.
Goede huisvesting arbeidsmigranten
Huisvesting van arbeidsmigranten is te vaak slecht, te duur en onzeker door de afhankelijkheid van de werkgever. Daarom willen we dat er huurrechten komen voor arbeidsmigranten. Zij krijgen een tijdelijk huurcontract dat niet zo maar opgezegd kan worden en er komt een verplichting tot certificering van de huisvesting.
Eerlijk Werk Ombudsman
De Inspectie SZW van het Nederlandse Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid handhaaft alleen de publieke wetten. De vakbonden kunnen de private handhaving niet alleen aan. Kwetsbare werkenden durven of kunnen vaak zelf niet optreden tegen misstanden. De Eerlijk Werk Ombudsman pakt onwenselijke ontwikkelingen op de arbeidsmarkt op en werkt hierbij samen met vakbonden en inspectiediensten.
Garantie voor fatsoenlijke arbeidsomstandigheden en eerlijk werk
Om effectief te handhaven krijgen inspectiediensten als Inspectie SZW van het Nederlandse Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Belastingdienst meer mensen en meer bevoegdheden. Bij overtreding van de regels treden ze snel, corrigerend en effectief op.
Een eerlijke kans op een baan
Discriminatie op de arbeidsmarkt komt nog veel te vaak voor. Dat is onacceptabel. Racisme en discriminatie pakken we keihard aan, met hoge boetes en meer mogelijkheden voor de arbeidsinspectie om hiertegen op te treden. (Zie ook hoofdstuk 7)
Versterking van de vakbonden
Sterke vakbonden zorgen voor betere lonen, meer vast werk en een veiligere werkplek. Om de positie van onafhankelijke vakbonden te versterken verbieden we dat werkgevers afspraken kunnen maken met ondernemingsraden of zogenaamde gele vakbonden als er een onafhankelijke vakbond in het bedrijf of in de sector actief is. Bovendien krijgt iedere werkende recht op vakbondsverlof om zich in te kunnen zetten voor de vakbond.
1.2 Betekenisvol werk voor iedereen
Onze keuzes:
100.000 nieuwe basisbanen in de publieke sector
De basisbaan is een volwaardige baan met een fatsoenlijk salaris, waarmee mensen die nu nog ongewild langs de kant staan aan de slag kunnen. Als wijkhulp, beveiliger of speeltuinmedewerker.
De overheid geeft het goede voorbeeld
Zij gaat voorop in de strijd voor zeker werk. De beveiligers van overheidsgebouwen, de chauffeurs van dienstwagens, de schoonmakers in ziekenhuizen en schoolgebouwen: zij verdienen een vaste baan. Niet alleen het leven van veel flexwerkers zal erop vooruitgaan. Ook de kwaliteit van hun werk en daarmee de kwaliteit van ons bestaan.
Een einde aan de cultuur van wantrouwen in de bijstand
De bijstand is geen moeras van sancties, formulieren en verplichtingen, maar een springplank naar meedoen in de samenleving. Daarvoor is vaste grond onder de voeten nodig. Wie werkt kan erop vertrouwen dat dit niet meteen ten koste gaat van de uitkering. Dat vergroot de kans dat mensen op den duur niet langer van een uitkering afhankelijk zijn. In de hele sociale zekerheid introduceren we daarom een terugvaloptie. Wie de sprong waagt vanuit een uitkering, verdient geen straf. Mensen die vanuit een uitkering deels aan het werk gaan, gaan er financieel op vooruit. Ze krijgen daarbij recht op goede begeleiding, inclusief financiële coaching.
Geen verplichte tegenprestatie meer
Gemeenten krijgen meer vrijheid hoe zij bijstandsgerechtigden begeleiden naar werk. Voortaan kunnen ze mensen vrijstellen van de sollicitatieplicht en re-integratieverplichtingen. De tegenprestatie wordt geschrapt. In plaats daarvan mogen gemeenten de hulp bieden die mensen nodig hebben. Meedoen en mee kunnen doen aan de maatschappij zijn het belangrijkste doel van de bijstand. Dat kan met werk, mantelzorg of een extra opleiding. Het wordt makkelijker om deels aan het werk te gaan vanuit te bijstand. Gemeenten kunnen experimenteren met vormen van het basisinkomen. De financiële tekorten bij gemeenten worden aangevuld.
De sociaal werkbedrijven blijven open en worden ontwikkelbedrijven
Mensen met een vastgestelde arbeidsbeperking hebben recht op werk. Daarbij hebben zij extra hulp nodig. Daarom blijven de sociaal werkbedrijven bestaan, als ontwikkelbedrijven. Werkzoekenden met een beperking komen in dienst bij dit bedrijf, dat verantwoordelijk is voor begeleiding en ontwikkeling. Bij deze werkgever wordt beschut werk geboden, maar mensen kunnen ook via de sociaal ontwikkelbedrijven doorstromen naar reguliere werkgevers. Iedere arbeidsmarktregio telt minstens één sociaal ontwikkelbedrijf. De financiering hiervan wordt centraal geregeld, het budget is geoormerkt. Ook hier geldt: bij goed werk hoort een goede cao. Dankzij de cao is iedereen zeker van fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden, minstens het minimumloon en een goed pensioen, onafhankelijk tot welke groep je toevallig behoort.
Verbetering van de Wajong
Mensen met een beperking of die arbeidsongeschikt zijn, voordat ze deelnemen aan de arbeidsmarkt, moeten zeker zijn van een fatsoenlijk inkomen. Ze ontvangen een eerlijke uitkering vanaf 18 jaar en krijgen recht op begeleiding naar aangepast werk, al dan niet aangevuld met een uitkering.
Meer ruimte in de WIA
1.3 Een eerlijke economie
Onze keuzes:
Werkenden delen mee in de groei
De afgelopen decennia zijn de lonen van normale huishoudens gestagneerd, terwijl bedrijfswinsten recordhoogtes bereikten. Dat is niet eerlijk. Met de Wet Eerlijk Delen geven bedrijven daarom bij dividenduitkeringen werknemers verplicht een bonus. Verder stimuleren we dat de automatische prijscompensatie voor werknemers weer standaard terugkomt in cao’s.
Werknemers krijgen meer zeggenschap over de koers van het bedrijf
Ze krijgen instemmingsrecht bij grote beslissingen, zoals bij overnames, diversiteit aan de top, dividenduitkeringen en maximale loonverschillen tussen de top en gewone werknemers.
Brede Welvaart komt voorop te staan bij de Rijksbegroting
Juist in slechte tijden investeert de overheid. Zo voorkomen we dat de werkloosheid nodeloos oploopt, blijven voorzieningen en diensten overeind en zijn economie en samenleving klaar voor de toekomst. De Europese begrotingsregels zijn de afgelopen jaren steeds ingewikkelder geworden en gaven te weinig ruimte om als overheid een belangrijke rol in een crisis te kunnen vervullen. Er komen daarom nieuwe afspraken in Europa over verantwoorde overheidsfinanciën. Hierbij krijgen overheden de ruimte om te investeren in een eerlijke en fatsoenlijke economie met voldoende banen. Bij investeringen staat de Brede Welvaart voorop; niet alleen het Bruto Binnenlands Product is leidend.
Bij aanbestedingen staat niet de kostprijs maar de kwaliteit van werk centraal
De huidige mededingings- en aanbestedingsregels zijn geschreven vanuit een heilig geloof in neoliberaal marktdenken. Hierin worden burgers gereduceerd tot consumenten. Degenen met de meeste economische macht trekken vaak aan het langste eind. Niet de kwaliteit, maar de kosten staan centraal. Dat moet anders. Wij willen aanpassing van de Europese aanbesteding- en mededingingsregels waarbij mensen en planeet centraal staan en niet de markt. Zo worden goede arbeidsvoorwaarden en duurzaamheidseisen ook meegewogen.
Ons belastingstelsel maakt de economie eerlijker, fatsoenlijker en duurzamer
Een eerlijke economie betekent dat we allemaal netjes belasting betalen, want met belastinggeld betalen we de dingen die goed zijn voor ons allemaal. De afgelopen tijd leek er te vaak een verzorgingsstaat te zijn voor grote multinationals en rauw kapitalisme voor de rest. Bij het verdelen van de rekening van de crisis beschermen we mensen zoveel mogelijk en leggen we de rekening neer bij hen die deze het beste kunnen dragen: de multinationals, vermogenden, topinkomens en grote vervuilers. Ook leden van het Koninklijk Huis gaan volwaardig belasting betalen.
De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten
De belastingdruk verschuiven we van arbeid naar kapitaal. Voor lagere inkomens gaan het minimumloon, de uitkeringen en de AOW omhoog. Middeninkomens profiteren van een lagere zorgpremie en gratis kinderopvang (zie hoofdstukken 2 en 3). We leggen in de wet vast dat lonen meestijgen met de groei van de economie. De vlaktaks draaien we terug. We gaan belastingontwijking en belastingontduiking in al haar vormen tegen. We introduceren een nieuw toptarief van 60 procent voor mensen die meer dan 150.000 euro per jaar verdienen.
Bij vermogens, schenkingen en erfenissen verkleinen we de ongelijkheid en ontzien we kleine spaarders
De belasting op spaargeld in box 3 ervaren veel mensen terecht als onrechtvaardig. Box 3 wordt afgeschaft. Er komt een nieuwe progressieve vermogens(winst)belasting voor grote vermogens: hoe groter je vermogen, hoe meer je gaat bijdragen. De schenkingsvrijstelling van een ton voor het eigen huis schaffen we af (zie hoofdstuk 4). Grootaandeelhouders kunnen niet langer belasting uitstellen in hun eigen BV en we hanteren een progressief tarief voor deze groep. Ook gaan we vermogensongelijkheid tegen door ontwijkingsmogelijkheden bij erfenissen (zoals bij de bedrijfsopvolgingsregeling) aan te pakken.
Geen fiscale achterdeurtjes meer voor grote bedrijven
We vragen van grote ondernemingen een eerlijke bijdrage. Er komt een einde aan de steeds lagere belastingen voor grote ondernemingen. Dat betekent onder andere een hoger tarief in de vennootschapsbelasting, minder aftrekposten en een einde aan uitwijkmogelijkheden via belastingparadijzen. De dividendbelasting wordt verhoogd naar 30%.
Een Europees minimumtarief voor winstbelasting
We beëindigen de race naar de bodem op het vlak van belastingen. De grondslag van de bedrijfsbelastingen wordt in Europa gelijk. Zo verdwijnen de mogelijkheden tot belastingontwijking in Europa. Bedrijven kunnen lidstaten niet langer tegen elkaar uitspelen. Internationale bedrijven maken land voor land publiekelijk inzichtelijk waar ze actief zijn, hoeveel winst ze maken en hoeveel belasting ze betalen. Met de opbrengst gaan de lasten voor werkenden en sociale ondernemers omlaag.
Invoering digitaks
Facebook en Google betalen straks net als ieder bedrijf belasting. Digitale platforms hebben nu te veel mogelijkheden om de fiscale regels creatief toe te passen. Dit corrigeren we met de zogeheten digitaks. Gegevens zijn eigendom van gebruikers en platformwerkers, niet van de techgiganten (zie hoofdstuk 8).
Banken zijn dienstbaar aan de samenleving
In de financiële crisis moesten belastingbetalers bijspringen om de onverantwoorde risico’s van banken en beleggers op te vangen. Dat nooit meer. Nog altijd mogen banken elke euro op de balans 25 keer uitlenen. Het kabinet Rutte-3 heeft de buffereisen zelfs versoepeld. Dat is onverstandig en riskant. Wij willen de buffers verhogen naar 10 procent van het kapitaal. De bonuswetgeving scherpen we verder aan. Salarisstijging aan de top houdt gelijke tred met cao-lonen. De bankbelasting gaat omhoog zodat banken meer bijdragen aan de overheidsfinanciën. Met de voltooiing van de bankenunie betaalt voortaan de belegger als banken dreigen om te vallen en niet de belastingbetaler. Banken scheiden hun risicovolle zakenbankactiviteiten af van de nutsactiviteiten.
Groen beleggen wordt de norm
De economie van de toekomst is duurzaam. Banken en pensioenfondsen stoppen met het financieren van vervuilende activiteiten. De vereisten gaan stapsgewijs omhoog. DNB en de ECB houden toezicht op de risico’s van de fossiele industrie.
Geen beursgang voor de Volksbank
De Volksbank blijft een nutsbank en gaat niet naar de beurs. Lange-termijninvesteerders als pensioenfondsen zijn uiteraard wel welkom.
Betaalgegevens zijn van de klant, niet van de bank
Banken beschikken uitsluitend over betaalgegevens, omdat zij een nutsfunctie hebben: het veilig en goed laten verlopen van het betalingsverkeer. Ze mogen deze betaalgegevens niet verkopen aan derden. De gedragscode waarin dit is geregeld, scherpen we aan zodat de bescherming van privacy vooropstaat.
Meer ruimte voor collectieve schadeafhandeling
De afhandeling van woekerpolishouders, roekeloze handel in derivaten en Euribor-fraude is in Nederland slecht geregeld. Gedupeerden wachten te lang op gerechtigheid. Het wordt juridisch mogelijk om sneller tot collectieve oplossingen te komen.
De loonkloof tussen mannen en vrouwen dichten we
Dit doen we onder andere door organisaties te verplichten aan te tonen dat er bij hen sprake is van gelijke beloning (zie ook hoofdstuk 7).
Sociaal en groen ondernemerschap wordt de norm
Bedrijven leggen hun maatschappelijke missie (“raison d’etre”) vast. Helpen ze mensen en planeet, en maken ze daarbij winst? Dan krijgen ze extra hulp en bescherming. Bedrijven die winst maken ten koste van mens en planeet hebben geen bestaansrecht. Sociale en groene ondernemers krijgen een voorrang bij aanbestedingen van de overheid.
Tegemoetkoming voor goede werkgevers en ondernemers
Het midden- en kleinbedrijf (mkb) is de banenmachine en innovatiemotor van de Nederlandse economie. Toch betalen deze bedrijven meer belasting dan multinationals. Wij willen echte ondernemers in het mkb ondersteunen. Het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte verzekeren we collectief voor bedrijven tot 25 werknemers, zonder aantasting van de rechten van werknemers. Ook komen er gedurende de coronacrisis meer kredietmogelijkheden, inclusief rentevrije leningen, voor het mkb – bijvoorbeeld door regelingen als Qredits, de BMKB en de GO uit te breiden.
Kortere patenten voor maatschappelijk relevante innovaties
We stimuleren het delen van kennis en maatschappelijke innovaties. Patentwetgeving is nu te veel gericht op het zekerstellen van private winsten, bijvoorbeeld van farmaceutische giganten. Wat betreft onze gezondheid, ons onderwijs of onze leefbare planeet, gaat de patentduur omlaag.
Vakbekwaamheidseisen voor vakmensen vastleggen in de wet
Vakbekwaamheid is op dit moment beperkt wettelijk geregeld. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie voor goed opgeleide vakmensen en tot onduidelijkheid voor de consument. Voor bijvoorbeeld leraren, verpleegkundigen en sinds kort ook voor installateurs zijn kwaliteitseisen wettelijk vastgelegd. Maar voor met name taxichauffeurs en bouwvakkers zijn geen wettelijke vakbekwaamheidseisen. Wij vinden dat het vakmanschap, de veiligheid en de kwaliteit belangrijk is. Daarom willen we dat vakbekwaamheidseisen voor vakmensen worden vastgelegd in de wet.
De overheid als actieve investeerder
Problemen van vandaag kunnen we vaak oplossen met technologie van morgen. Willen we echte vooruitgang met technologie bereiken, dan kunnen we dit niet overlaten aan de markt. De overheid investeert zelf in baanbrekend fundamenteel onderzoek. Die investeringen richten we op watermanagement, voedselzekerheid, schone energie, zorg en kunstmatige intelligentie. Dat doen we in alle regio’s van Nederland. (zie ook hoofdstuk 5)
Nieuw industriebeleid
Nederland steekt momenteel miljarden in allerlei subsidies, fondsen en fiscale faciliteiten voor bedrijven. Er is een wirwar van regelingen voor innovatie, ontwikkeling, duurzaamheid, topsectorenbeleid, internationalisering, regionale ontwikkeling, interregionale samenwerking, stedelijke ontwikkeling, plattelandsontwikkeling, sectorale projecten, mkb-investeringen, onderzoek en R&D. Het wordt tijd voor een grote schoonmaak. Ons nieuwe industriebeleid geeft richting aan deze regelingen. Wat voor een economie willen wij in Nederland? Welke centrale voorwaarden stellen wij aan het verstrekken van subsidies? Hoe zorgen we dat onze bedrijven de concurrentie aankunnen met de rest van de wereld? Verbeteren van de positie van mens en planeet krijgen voorrang boven private winsten. Wij stellen sociale en ecologische voorwaarden aan subsidies. Daartoe rekenen we criteria voor diversiteit op de werkvloer en voor maximale beloningsverschillen. Het stimuleren van onze economie kan alleen maar samengaan met goed werk en een gezonde planeet.
Onze industrie en vitale infrastructuur zijn geen speelbal van buitenlandse private equity partijen
Het algemeen belang is leidend bij overnames in het bedrijfsleven. Nederland is niet langer spil in de internationale belastingvlucht. We verbieden grote schuldhefbomen. Brievenbusmaatschappijen hebben op de Zuidas niets te zoeken. De trustsector schaffen we af. Op Europees niveau zorgen we voor eerlijke concurrentie. Zodat bedrijven niet hoeven uit te groeien tot monopolist om de slag op het wereldpodium te kunnen slaan. Voor ieder bedrijf op de Europese markt zullen Europese standaarden gelden, zodat we zeker weten dat onze data niet in verkeerde handen vallen.
1.4 Aanpak van armoede en schulden
Onze keuzes:
Verhoging minimumloon en sociaal minimum
Dit is nodig om armoede en schulden zoveel mogelijk te voorkomen. De kostendelersnorm in de bijstand verdwijnt. (Zie ook paragraaf 1.1)
Minder risico’s voor jongeren
We verhogen de bijstand aan jongeren en schaffen de verplichte zoektermijn van vier weken voor jongeren tot 27 jaar af. Ook de verhoogde sollicitatie-eis voor jongeren verdwijnt.
Coronaschulden oplossen
Door de coronacrisis komen mensen die onze hulp het meest nodig hebben, in nog grotere problemen. We willen coronaschulden versneld saneren, en verruimen het kwijtscheldingsbeleid voor schulden aan de overheid.
Vroeg signaleren en schuldenrust
Instanties als woningbouwcorporaties, zorgverzekeraars en belastingdienst zien snel wanneer betaalachterstanden ontstaan. Door deze signalen door te geven aan schuldhulpverlening, kan voorkomen worden dat problemen ontstaan. We stellen hulpverlening centraal, niet sanctioneren. Mensen die zich melden krijgen schuldenrust: er wordt een pauze ingelast op boetes, aanmaningen en rente totdat een oplossing is gevonden.
Ieder kind doet mee
Een op de vijf gezinnen kent financiële problemen. Een op de negen kinderen groeit op in armoede. Armoede leidt tot verspilling van kansen, generatie op generatie. Ieder kind kan meedoen, ook als het gezin het niet breed heeft. Armoede is geen belemmering voor sport, muziekles en zwemles. Gemeenten krijgen extra geld om armoede te bestrijden. Zie ook hoofdstuk 3.
Armoede oudere migranten bestrijden
We bestrijden armoede onder oudere migranten die geen volledige AOW hebben. We verhogen alle uitkeringen, en schrappen de kostendelersnorm.
Sociaal incassobeleid met één Rijks-incassodienst
De overheid is de grootste nationale schuldeiser. En een van de gemeenste. Ze stapelt boete op boete richting mensen die toch al weinig hebben. Doordat mensen een veelheid aan overheidsinstanties op zich af zien komen, zien mensen met schulden vaak door de bomen het bos niet meer. De overheid moet naast mensen staan en niet tegenover hen. Er komt één Rijks-incassodienst die in samenhang betalingen int voor de belastingdienst, het UWV, het CAK, CJIB, waterschappen en gemeenten. De nieuwe dienst hanteert een sociaal incassobeleid. Uitkeringen, toeslagen en andere voorzieningen worden op een vast moment uitbetaald. Zo is er overzicht, signaleren we problemen eerder en komt er zo nodig hulp.
Voorrangsrecht van de overheid valt weg
De overheid verliest haar vanzelfsprekende voorrangsrecht bij schuldinning boven bijvoorbeeld mkb’ers die met onbetaalde rekeningen zitten. De rechter bepaalt welke betalingen het meest urgent zijn.
Verruimen aanspraak op betalingsregeling
Mensen die in financiële problemen zitten, hebben recht op perspectief. Wie onder het bestaansminimum dreigt te komen, krijgt automatisch recht op een betalingsregeling. We verhogen de beslagvrije voet.
Verbod op verkoop van schulden
De schuldenindustrie maakt miljarden winst op de ellende van normale mensen. Dat perken we in. Het wordt verboden om schulden door te verkopen als dat met winstoogmerk gebeurt. Mensen kunnen aanspraak maken op rechtsbijstand bij incassozaken. Een gezin met schulden heeft voortaan nog maar te maken met één deurwaarder, in plaats van tien verschillende. Deze werkt regio-gebonden en met een vaste vergoeding. Perverse prikkels die stimuleren tot meer ambtshandelingen en dus stress voor gezinnen bannen we uit.
Bewindvoerders dichter naar de gemeente
Gemeenten krijgen de regie over bewindvoering. Daarvoor krijgen ze genoeg geld. Er komen strenge wettelijke eisen voor wie zich als bewindvoerder wil vestigen. Bij problematische schulden dragen bewindvoerders bij aan de oplossing in samenwerking met gemeentelijke schuldhulpverlening.
Slachtoffers van de toeslagenaffaire ruimhartig en snel compenseren
De toeslagenaffaire laat zien wat er misgaat als een overheid uitgaat van wantrouwen in plaats van vertrouwen, en daarin doorslaat. Eenmaal uitgekozen door het algoritme, waren mensen bij voorbaat fraudeur, en werden tienduizenden euro’s teruggevorderd. Mensen kwamen in grote financiële problemen, raakten hun baan kwijt, hun huwelijk, mogelijk familie en vrienden, en alle hoop op een toekomst. De overheid kan alleen recht doen door uit te gaan van vertrouwen. Deze mensen verdienen ruimhartige en snelle compensatie naast welgemeende excuses. Ze hebben lang genoeg gewacht en onterecht veel geleden.
Uitgaan van vertrouwen
Mensen krijgen het stempel fraudeur, als ze een foutje maken op een formulier. Ze krijgen hoge boetes opgelegd en kunnen geen betalingsregeling krijgen. Dat is onrechtvaardig. Mensen zijn voortaan pas fraudeur als echt wordt bewezen dat ze opzettelijk voordeel proberen te verkrijgen.
Woekerrentes worden aan banden gelegd
Mensen raken in de problemen door ‘online bijpinnen’ of kopen op afbetaling bij websites. We verlagen de maximale rente die bedrijven kunnen vragen. Bedrijven worden verantwoordelijk voor de schulden die dan ontstaan. Als bedrijven niet aantoonbaar hebben gecontroleerd of mensen de aankopen wel kunnen betalen, vervalt de schuld.
Nationaal schuldenfonds
Met een nationaal fonds dat helpt bij het saneren van problematische schulden, komt er rust, overzicht en perspectief voor mensen met schulden.
Snellere schuldhulptrajecten
Schuldhulpverlening en schuldsanering moeten sneller kunnen plaatsvinden, meer mensen moeten ervoor in aanmerking komen. De traagste schuldeiser moet gedwongen kunnen worden mee te werken binnen een redelijke termijn; anders is het saneringsvoorstel bindend. Ook zo pakken we het verdienmodel van kredietverstrekkers aan. De duur van schuldtrajecten verkorten we. Mensen krijgen recht op een aflospauze van twee maanden per jaar. Jongeren met problematische schulden krijgen de kans om in ruil voor werk en scholing kwijtschelding te krijgen.
Verbod op huisuitzettingen
Zeker nu we zo veel thuis zitten is het belangrijk dat mensen altijd zeker zijn van een dak boven hun hoofd. Daarom verbieden we huisuitzettingen als mensen schuldhulpverlening accepteren tenzij de verhuurder kan bewijzen dat er voor de huurder een passende nieuwe woning is. Er geldt een uitzondering voor huurders die extreme overlast veroorzaken, crimineel gedrag vertonen of agressief zijn.
Taboe doorbreken
Gemiddeld duurt het langer dan vijf jaar voordat mensen zich melden met problematische schulden, omdat in Nederland nog steeds een groot taboe zit op het hebben van schulden. Dat betekent vijf jaar veel stress en veel ellende. Mensen moeten zich sneller melden als ze er zelf niet uitkomen. Een grote campagne moet het taboe op zoeken naar hulp doorbreken.
Recht op financiële educatie en verhoging kredietleeftijd
Jongeren verdienen extra aandacht bij de schuldenaanpak. Een schuld die je op jonge leeftijd opbouwt, kan de rest van je leven verpesten. Er komt goede financiële educatie voor alle jongeren. De leeftijd waarop je krediet mag aangaan gaat van 18 naar 21.
Bevriezen incasso- en rentekosten
Zodra een gemeente een burger opneemt in een schuldsaneringsprogramma dan worden de incasso- en rentekosten bevroren. Zodra een burger is opgenomen in een schuldsaneringsprogramma dienen schuldeisers en incassobureaus schulden af te handelen via een schuldenloket. Het bevriezen van de incasso- en rentekosten stelt de uitvoerder van de schuldsanering in staat om een overzicht te maken van de schulden en de schulden te regelen zonder dat de schulden oplopen. Dat is een onderdeel van de zorgplicht van de schuldeiser.
1.5 Ontspannen (samen)leven: een leven in balans
Onze keuzes:
Wettelijk recht op onbereikbaarheid
Na werktijd verdien je de kans om je hoofd even leeg te maken en aandacht te geven aan de echt belangrijke dingen in het leven, zoals vrienden en familie. Om de balans tussen werk en privé te herstellen krijgt iedere werknemer een wettelijk recht op onbereikbaarheid, zodat je buiten werktijd niet hoeft te reageren op werkgerelateerde e-mails, telefoontjes of berichtjes.
Een 32-urige werkweek
In een ontspannen samenleving combineer je je werk met tijd voor jezelf. Alle werkenden krijgen, binnen redelijke voorwaarden, het recht op een flexibel rooster met de mogelijkheid van een 32-urige werkweek. Bijvoorbeeld in de vorm van een vierdaagse werkweek met dagen van 8 uur.
Drie maanden betaald ouderschapsverlof
De geboorte van je kind is het mooiste wat je kan overkomen. We willen vaders en meemoeders meer tijd geven om daar van te genieten. Dat zorgt vaak ook tot een eerlijker verdeling van werk en zorg. Met een betaald ouderschapsverlof van drie maanden voor beide ouders, bieden we deze ruimte ook vlak na de geboorte. Dat is ook goed voor het kind, dat zich beter hecht en ontwikkelt.
Strengere aanpak zwangerschapsdiscriminatie
Verhoging AOW
Na een leven hard werken kun je genieten van een ontspannen oude dag. De AOW gaat daarom omhoog.
Mensen met zware beroepen kunnen eerder stoppen met werk
Mensen met zware beroepen kunnen eerder stoppen met werk, zoals is afgesproken in het pensioenakkoord. Wij willen dat pensioen na vijfenveertig jaar werk tot de mogelijkheden gaat behoren. De boete op eerder stoppen met werk (de RVU-heffing) wordt afgeschaft.
Hoe dichter bij de pensioenleeftijd, hoe zekerder de uitkering
Het huidige pensioenstelsel functioneert onvoldoende. Pensioenfondsen rekenen zich nu arm voor een zekerheid die niet bestaat. Het verschil tussen beloftes en wat wordt gerealiseerd is te groot. Het stelsel van de toekomst wordt minder afhankelijk van de rekenrente, schokken verdelen we eerlijker (en dus collectief) en zekerheid bouwen we op: hoe dichter bij de pensioenleeftijd, hoe zekerder de uitkering.
Geen onnodige kortingen en eerder perspectief op indexatie
Wij onderschrijven de doelen van het Pensioenakkoord: eerder perspectief op indexatie, een ambitie van 80 procent van het middelloon, uitgebreide solidariteit en risicodeling (collectief) en de wens om schokken eerlijk te verdelen over generaties. We blijven de uitwerking van het stelsel kritisch op deze doelen toetsen. Totdat er een nieuw stelsel is worden onnodige pensioenkortingen voorkomen.
Pensioenopbouw vanaf de eerste werkdag
Ons stelsel leunt zwaar op de pensioenbijdragen van jongere werknemers. Om de solidariteit tussen generaties te behouden, gaan jongeren direct sparen voor hun pensioen. Bij de invoering van een nieuw stelsel komt er genoeg geld om overgangsgevallen zekerheid te bieden.
Invoering generatie-pact
Ouderen krijgen de gelegenheid om minder te werken. Tegelijkertijd krijgen jongeren het recht om op die plek ingewerkt te worden. Wij willen dat huidige instrumenten zo goed mogelijk worden ingezet voor zekere banen voor jongeren en lagere inkomens.