Ons plan voor een veilig en rechtvaardig Nederland
Onze standpunten

6. Ons plan voor een veilig en rechtvaardig Nederland

1

Pas als je je veilig voelt, kan je daadwerkelijk vrij zijn.

Zonder veiligheid geldt het recht van de sterkste. De samenleving kan slechts soepel functioneren als we vertrouwen in elkaar hebben, en als we ons beschermd weten tegen gevaar en geweld, en tegen willekeurige en onrechtvaardige behandeling. We moeten ons veilig kunnen voelen, thuis, op straat, op school, op ons werk en ook online.

Maar veiligheid is in Nederland nog altijd oneerlijk verdeeld. Tussen wijken zijn immense verschillen. Slachtoffers van onveiligheid wonen in arme buurten. Mensen die onveiligheid veroorzaken wonen grotendeels ook in dezelfde wijken. Criminele bendes maken misbruik van jongeren die op zoek zijn naar bevestiging en erkenning, maar die ze niet kunnen krijgen omdat ze minder kansen hebben. Heb je een dikke portemonnee, dan huur je een particulier beveiligingsbureau in. En dat terwijl veiligheid een publiek belang is. Veiligheid is in de kern een links onderwerp. Want onveilig maakt onvrij en veiligheid is ongelijk verdeeld. Daarom treden we hard op tegen de oorzaken van onveiligheid en criminaliteit zelf.

Voor het eerst in jaren namen de criminaliteitscijfers voor de corona-crisis weer toe. Ook overlastcijfers stijgen schrikbarend. De coronacrisis heeft die trend verergerd. Oud en jong worden steeds vaker slachtoffer van cybercriminaliteit. Hun online identiteit wordt gepikt, ze krijgen te maken met online stalking of ze maken niets vermoedend geld over na een onschuldig lijkend appje.

We zijn trots op de Nederlandse politie, die naast mensen staat en de buurt kent. Politie en justitie zuchten al jaren onder de drang naar steeds meer efficiëntie, nog meer taken, nog meer verantwoording en regels. Mensen die verward zijn of zonder thuis komen steeds vaker in aanraking met de politie, omdat het hen te vaak aan goede opvang, begeleiding en zorg ontbreekt. De verschraling van de verzorgingsstaat heeft een enorme claim op de politie gelegd, als laatste strohalm in buurten en wijken. Bij een incident of vraag weten we niemand anders dan de politie die we nog kunnen benaderen. Zo ontstaan problemen om de basispolitiezorg op peil te houden. Door bezuinigingen op de sociale advocatuur hebben veel mensen niet of nauwelijks toegang tot de rechter. Intussen blijven er jaarlijks tienduizenden strafzaken op de plank liggen. Onverteerbaar voor ieder slachtoffer. De kwaliteit van de dienstverlening en de geloofwaardigheid van de overheid komen daardoor steeds verder onder druk te staan.

Een robuuste samenleving vereist voortdurend onderhoud, vernieuwing en alertheid op maatschappelijke verandering. Criminaliteit verandert. En om die criminaliteit actief te bestrijden is meer zekerheid nodig. De zekerheid van stabiele financiering van de rechtsstaat. De zekerheid van ruimte om goed en veilig je werk te kunnen doen. En de zekerheid van overheidsdiensten die voor je opkomen en je helpen.

Ons plan bevat de volgende punten:

6.1 Investeren in de mensen die ons veilig houden

Zonder de mensen die het werk doen, komt van geen enkel voornemen iets terecht.

Publieke professionals in het veiligheidsdomein voelen zich in de steek gelaten door decennia van reorganisaties, bezuinigingen, veranderingen, verhuizingen en digitalisering. Geef ze het werk en de waardering terug die ze verdienen.

Onze keuzes:

Voldoende middelen voor de rechtsstaat

Om criminaliteit, verharding en onveiligheid effectief te bestrijden, is stabiliteit nodig. We kiezen voor stabiele, meerjarige budgetten, voor opsporing en vervolging. Zo kunnen professionals hun werk goed doen.

Delen:

Meer wijkagenten

Een wijkagent per 5.000 inwoners is het absolute minimum. Er zijn op veel plekken te weinig politieagenten, in de steden maar ook in dunbevolkte gebieden. We investeren fors in meer wijkagenten.

Delen:

Voldoende boa’s

We willen voldoende boa’s om de politie te ondersteunen, met voldoende gezag om de regels te handhaven. Daartoe zijn ze goed opgeleid en uitgerust met communicatieapparatuur en verdedigingsmiddelen; bewapening is niet aan de orde.

Delen:

Politie midden in de maatschappij

Wij willen een maatschappelijk verankerde politie. Naast de wijkagenten surveilleren digitale agenten op het net, voorkomen jeugdagenten criminele carrières, laat de politie iedereen zien dat criminaliteit niet loont en hebben agenten zicht op voedingsbodems voor radicalisering. Het is belangrijk dat mensen makkelijk terecht kunnen bij de politie, zodat de politie goed contact kan houden met de samenleving. Meer diversiteit is een voorwaarde voor een beter werkend politieapparaat: het werk wordt er beter van, en mensen krijgen meer vertrouwen in de politie. Dat vergroot de bereidheid aangifte te doen. De politie is een afspiegeling van de bevolking.

Delen:

Meer waardering en een beter loon voor de politie

Dit doet recht aan het belang van hun beroep voor onze samenleving.

Delen:

Betere opleidingen

Startende agenten verdienen een opleiding die hun beter voorbereidt, zodat ze hun werk beter kunnen doen. Opsporing wordt professioneler begeleid. Als aangiften scherper worden opgenomen, zo nodig door gespecialiseerde agenten, gaat de pakkans omhoog en wordt de samenleving beter beschermd.

Delen:

Minder papierwerk

De politie maakt meer productieve uren, omdat ze stopt met de doorgeslagen verantwoordingsbureaucratie.

Delen:

Strenge geweldsinstructies

Voor de politie en voor de samenleving is het belangrijk te weten wat de politie wel en niet mag. De bevoegdheden van de politie worden duidelijker omschreven. Geweld wordt zo min mogelijk ingezet. Daarom komen er goede regels voor het gebruik van stroomstootwapens, net als bij vuurwapens. We verbieden de nek-klem.

Delen:

De politie gaat terug naar het ministerie van Binnenlandse Zaken

Vanuit rechtsstatelijk oogpunt van machtenscheiding is het wenselijk en noodzakelijk de politietaken van opsporing en handhaving van de openbare orde te scheiden. Zo krijgen de openbare orde en veiligheid de aandacht die ze verdienen.

Delen:

Rechtsbijstand

De gesubsidieerde rechtsbijstand blijft in stand. Want de toegang tot het recht is niet afhankelijk van de dikte van de portemonnee. Iedereen heeft toegang tot de rechter, ongeacht het inkomen.

Delen:

Investeren in mediation/herstelrecht

Mediation kan voorkomen dat conflicten uit de hand lopen. Wanneer partijen op tijd met elkaar in gesprek raken, groeit de kans op wederzijds begrip in plaats van escalatie. Om deze gesprekken te begeleiden zijn professionele mediators nodig, die een plaats krijgen in de justitiële keten.

Delen:

6.2 Veiligheid begint in de buurt

De kracht van het Nederlandse veiligheidsapparaat zit hem in de aanwezigheid op straat, dicht bij mensen.

Het Nederlands veiligheidsapparaat wordt geroemd om haar ogen en oren; hoofdsteden als Brussel of Parijs kijken er met enige jaloezie naar. Intussen staat het systeem onder druk. Wijkagenten draaien vol mee in de spoeddienst, in plaats van aanwezig te zijn in de wijk. Cruciaal voor veilige buurten is de bereidheid van bewoners die hun wijk het beste kennen om aangifte te doen. Momenteel is die bereidheid te laag door de verhalen over slechte toegang, door gebrek aan vertrouwen in de effectiviteit en door de angst voor represailles. De wijkgemeenschappen worden belemmerd in hun ontwikkeling door criminele jongeren, intimidaties, witwassen, verloedering, verslavingen en conflicten tussen bewoners. Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid is een voorbeeld voor een nieuw perspectief en laat zien dat een lange adem nodig is.

Intussen houden criminelen jongeren een verleidelijke toekomst voor van veel en snel geld. Misdaad lijkt te lonen, criminelen worden rolmodellen. Soms letterlijk. Jongeren worden op steeds jongere leeftijd geronseld door bendes en voor drugshandel en de straatcultuur is zich meerdere plekken in ons land aan het verharden, vooral in de grote steden.

Onze keuzes:

Wijkaanpak van criminaliteit

Vooral jongens met weinig toekomstkansen lijken in de lokale criminaliteit verstrikt te raken. Hen geven we meer kansen, met goed onderwijs, meer perspectief op een baan en voldoende professionele jeugdhulp. Samen met wijkagenten bieden we deze jongens een ander toekomstperspectief.

Delen:

Jonggestraften krijgen Ter Beschikking van het Onderwijs (TBO) opgelegd

Jongeren krijgen verplicht onderwijs tijdens hun straf. Hiermee geef je jongeren een eerlijke kans om hun leven op de rit te krijgen en iets zinvols terug te geven aan de samenleving. TBO duurt zo lang als nodig, totdat een vakdiploma is behaald. De rechter beslist hierover.

Delen:

Meer wijkagenten in wijken met veel criminaliteit

Wijkagenten zijn de oren en ogen in de buurt en kunnen tijdig signaleren, bemiddelen, of (laten) ingrijpen. Met meer agenten kunnen we preventie en vroeg-signalering laten slagen.

Delen:

Lokale inbedding politie versterken

Te vaak doen mensen nu geen aangifte, de aangiftebereidheid moet omhoog. Daarom komen er meer laagdrempelige aangiftepunten en politiespreekuren. De politie is overal in het land goed benaderbaar en bereikbaar, onder meer door meer politiebureaus.

Delen:

Geef bewoners invloed op de prioriteiten van de politie in hun wijk

Bewoners weten vaak het beste wat er mis is in hun wijk en ervaren zelf wat ze onveilig vinden. Daarom stellen we bewoners in de gelegenheid om de prioriteiten voor handhaving en politie in hun wijk deels mee te bepalen.

Delen:

Buurtpreventie en buurtbemiddeling

Niet alleen de politie, ook inwoners dragen bij aan de veiligheid van een wijk. Zij kunnen zich aanmelden bij buurtpreventie of buurtbemiddeling, waardoor (het gevoel) van veiligheid toeneemt. Het succes hiervan wordt groter als inwoners en politie samen plannen maken om de veiligheid te vergroten en de inwoners ook deze plannen deels zelf uitvoeren.

Delen:

6.3 Aanpakken van nieuwe vormen van criminaliteit

De samenleving verandert en de criminaliteit verandert mee.

Naast zichtbare vormen van criminaliteit op straat, ontstaan er steeds nieuwe vormen van criminaliteit die zich meer aan het oog onttrekken. Cybercrime en ondermijning ontwrichten de samenleving. Bij ondermijning corrumpeert de onderwereld de bovenwereld. Wie als woningverhuurder, garagehouder, notaris, accountant of vergunningverlener eenmaal de fout begaat om de gevraagde dienst te verlenen, zal vaker de fout in gaan.

Voor de beroepsgenoten wordt eerlijke concurrentie tegen zoveel fout geld moeilijk; de samenleving raakt vergaand ontwricht. Daarom investeren wij in de aanpak van ondermijning en geven wij de juiste bevoegdheden aan inspecteurs, officieren van justitie en rechters, zodat alle vormen van criminele buit kunnen worden afgepakt.

Onze keuzes:

Crimineel geld, vastgoed en dure auto’s pakken we af

Misdaad mag nooit lonen. We investeren hiervoor in capaciteit en kennis bij agenten en de financiële recherche. Nieuwe wetgeving maakt het mogelijk om afgepakt vastgoed van criminelen een maatschappelijke bestemming te geven.

Delen:

Streng optreden tegen criminele motorbendes

Deze bendes zijn vaak niet meer dan een vehikel voor allerlei vormen van misdaad. Niet alleen hun leden worden aangepakt, maar ook de organisatie. Momenteel zijn de mogelijkheden tot een verbod beperkt. Criminele motorbendes kunnen door de minister verboden worden. Dit verbod wordt getoetst door de bestuursrechter.

Delen:

Een centraal digitaal register van aandeelhouders van BV’s en niet-beursgenoteerde NV’s

Dat register wordt toegankelijk voor opsporingsdiensten. Op dit moment is te weinig zicht op wie achter een BV zit. Daardoor blijven de daders van fraude en witwassen te gemakkelijk buiten beeld. Dat willen wij hiermee oplossen.

Delen:

Witteboordencriminaliteit hard aanpakken

Wittenboordencriminelen worden vervolgd en brengen we voor de rechter. Strafrechtelijke vervolging kan niet worden afgekocht met een schikking.

Delen:

Breed offensief ondermijnende criminaliteit uitbreiden

Informatie over ondermijning wordt gemakkelijker toegankelijk voor burgermeesters. Kennis over ondermijnende activiteiten en personen is belangrijk voor de aanpak ervan. Nu is kennisdeling te beperkt, waardoor burgemeesters niet optimaal kunnen optreden waar dat nodig is.

Delen:

Legalisering hennepteelt

We gaan verder met de huidige experimenten voor de legalisering van hennepteelt. Er komt een gesloten cannabis-keten waar criminaliteit geen vat op heeft.

Delen:

Veiligheid en gezondheid staan voorop in het drugsbeleid

Het absurde aan het huidige beleid is dat het schadelijke gebruik van alcohol, tabak en cannabis gelukkig wel aan regels is onderworpen, maar het gebruik van alle zogeheten harddrugs niet. Laten we daarom drugsgebruikers niet langer zien als criminelen, maar hun gezondheid vooropstellen. Door drugsgebruik uit de taboesfeer te halen voeren we effectiever beleid, lichten we beter voor en voorkomen we dodelijke ongelukken.

Delen:

Focus op de echte drugscriminelen

Niet de gebruikers maar de georganiseerde misdaad zijn de echte criminelen. Deze criminele (motor)bendes – die onze straten onveilig maken, ons bestuur ondermijnen, ons leefmilieu vervuilen en onze gezondheid schaden met gevaarlijke drugs – pakken we keihard aan.

Delen:

We bestrijden mensenhandel en uitbuiting van kinderen en volwassenen

We zorgen voor voldoende middelen. Ook kiezen we voor een pooierverbod om uitbuiting van sekswerkers te voorkomen. Het is onacceptabel dat pooiers sekswerkers dwingen inkomsten af te staan of hun vrijheden ontnemen. We binden de strijd aan met gedwongen sekswerk.

Delen:

Onvrijwillige seks is verkrachting en wordt als zodanig strafbaar

Bijna de helft van de vrouwen maakt ooit seksueel geweld mee. Seksueel geweld is onaanvaardbaar en moet hard worden tegen opgetreden.

Delen:

Eerwraak en uithuwelijking aanpakken

Eerwraak is strafbaar en pakken we keihard aan. Uithuwelijking moet beter in kaart worden gebracht en worden tegengegaan. De fundamentele mensenrechten van verborgen vrouwen worden geschonden en dit is strafbaar.

Delen:

Aanpak excessief geweld

Buitensporig geweld zoals liquidaties in het drugscircuit, ongewenste situaties als messen bij jongeren en de gewelddadige uitwassen van de drillcultuur pakken we hard aan.

Delen:

Meer capaciteit voor bestrijding cybercrime

Criminaliteit verlegt zich voor een deel van de straat naar de cyberwereld. Daders blijven te makkelijk ongestraft. Daarom willen we meer en betere rechercheurs die cybercrime aanpakken.

Delen:

Steviger aanpak van milieucriminaliteit en -overtredingen

Niet alleen door de politie en het Openbaar Ministerie, maar vooral door gespecialiseerde opsporings- en controlediensten zoals de NVWA. Deze organisaties werken beter samen. De aanpak is nu te versnipperd. Controle en opsporing is een overheidstaak en blijft dat.

Delen:

Wetboek van Strafvordering moderniseren

Zodat nieuwe vormen van criminaliteit efficiënter en effectiever worden opgespoord, aangepakt en bestraft.

Delen:

Meer internationale samenwerking

Als handelsland is Nederland gevoelig voor de internationale drugshandel. Daarom investeren we extra in internationale samenwerking. Ook beginnen we een nationaal actieprogramma Schone Havens. Want samen met de toename van de financiële belangen worden de risico’s voor onze formele economie ook steeds groter.

Delen:

Portret: Hayri, 25 jaar

“De rechtsstaat moet continu bewaakt worden.”

 

Hayri, 25 jaar, woont in Delft, Zuid-Holland.

 

“De afgelopen jaren is mij steeds duidelijker geworden dat een goede rechtsstaat niet vanzelfsprekend is. Hugo de Groot, hier achter mij, zat gevangen voor zijn mening over hoe het recht zou moeten zijn. Dat lijkt iets van vroeger, maar helaas is de rechtsstaat nog steeds fragiel.

Steeds meer politici moeten worden beveiligd door hun opvattingen. Sinds vorig jaar ook advocaten. In Frankrijk zien we dat zelfs leraren niet veilig zijn. Onze levens en onze veiligheid is gebouwd op goede wetten en regels, en die moeten continu bewaakt worden.

Maar gek genoeg is er niet veel geregeld over het internet, terwijl een groot deel van ons leven zich daar afspeelt. Social media heeft zoveel invloed, zoals zangeres Maan beschrijft in haar liedje ‘Onverstaanbaar’. Daar moeten toch duidelijkere regels voor zijn? Hoe kan het bijvoorbeeld dat er nog heel makkelijk wraakporno kan worden gedeeld? Als we het aan de markt overlaten, zal de drijfveer altijd ‘winst’ blijven.

Ik zie wetten als de verankering van onze morele opvattingen. Die morele opvattingen zijn onze ziel, en de samenleving is het lichaam. Lichaam en ziel hebben elkaar nodig, de een kan niet zonder de ander. Voor mij is het een belangrijke rol van de Tweede Kamer om te waken over die rechtsstaat.”

6.4 Versterken van de rechtsstaat

De rechtsstaat biedt zekerheid.

Zij behoedt je voor een onrechtvaardige behandeling door burgers, bedrijven of overheden. De rechtsstaat beschermt de minderheid tegen de meerderheid en biedt de zekerheid dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden. De rechtsstaat kan alleen functioneren als zij toegankelijk is en over deskundigheid beschikt. We mogen het gezag van de rechterlijke macht niet ondermijnen.

Tussen recht hebben en recht krijgen gaapt vaak een kloof. De fysieke afstand tot politiebureau of rechtbank is voor veel mensen groter geworden. Kortingen op de rechtsbijstand maakt het beloop van het recht inkomensafhankelijk. Burger en kleine ondernemers zijn niet opgewassen tegen juridische spierballentaal van de overheid en grote bedrijven.

Onze samenleving kan niet functioneren als gelijke gevallen niet gelijk worden behandeld. Het recht van de sterkste mag niet gelden. Toegang tot het recht mag nooit afhankelijk zijn van naam, woonplaats of banksaldo. Het recht is er voor iedereen. Alle spelers in de rechtsketen - rechter, advocaat en Openbaar Ministerie (OM) – moeten over genoeg geld, tijd en kwaliteit beschikken.

We versterken de rechtsstaat juist in het belang van mensen met minder macht en minder mazzel. Fundamentele zekerheden als recht op onderwijs, goed loon, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden verenigingsvrijheid en vrije meningsuiting moeten goed vastgelegd zijn in grondrechten.

Onze keuzes:

Uitbreiding rechtsbijstand

Iedereen heeft toegang tot de onafhankelijke rechter – dat is essentieel voor de rechtsstaat. Dat mensen met een kleine portemonnee vaak gebrekkige juridische bijstand krijgen, staat hier haaks op. Daarom krijgt de rechtsbijstand extra middelen en vergroten we het budget van de sociale advocatuur. Ook komen er lage griffierechten voor gewone burgers. Een belangrijke voorwaarde hierbij is dat burgers sneller het recht kunnen vinden.

Delen:

Advocaten, rechters, OM en politie kunnen hun werk veilig doen

Zij werken voor de veiligheid en vrijheid van ons allemaal. Om hun werk veilig te kunnen doen gaan we hier niet op bezuinigen. We investeren in extra beveiliging en beveiligde zittingszalen.

Delen:

Grondwettelijke toetsing

We willen dat rechters wetten kunnen beoordelen op hun grondwettigheid. Het verbod op constitutionele toetsing in artikel 120 van de grondwet willen we daarom schrappen.

Delen:

Taakstraf en geen cel als je boete niet kunt betalen

Mensen die hun boetes niet kunnen betalen, komen nu in de gevangenis terecht. Deze mensen krijgen recht op een alternatieve, vervangende taakstraf, om zo hun boete af te betalen. Daarmee voorkomen we dat mensen onnodig opgesloten zitten, omdat ze te weinig geld hebben.

Delen:

Verwarde personen uit de justitieketen

Wij willen investeren in een goede, laagdrempelige en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg en een goede samenwerking tussen zorg en politie in de buurt. Door verschraling van die zorg komen verwarde personen nu te vaak in het strafrecht terecht. Dat is daar niet voor bedoeld en nog eens te duur ook. De nieuwe wet voor gedwongen opnames willen wij aanpassen zodat die praktisch werkbaar wordt.

Delen:

Innovatie in de rechtspraak

Niet alles hoeft meteen naar de rechter. We kunnen ook een eerste lijn creëren, zoals een loket waar je kunt binnenlopen. Denk bijvoorbeeld aan de buurtrechter, de succesvolle spreekuurrechter in Noord-Nederland of de schuldenrechter. Ook mediation kan helpen problemen vroeg op te lossen.

Delen:

Invoering vrederechters

Om ervoor te zorgen dat iedereen zijn recht kan halen voeren wij vrederechters in. Dit zijn laagdrempelige rechters die snel en goedkoop recht spreken.

Delen:

Meer gespecialiseerde zedenrechercheurs

Ieder jaar blijven zedenzaken en zelfs verkrachtingen op de plank liggen. Dat betekent dat vermoedelijke daders langer vrij rondlopen, ook in gevallen waarbij sprake is van fysiek geweld.

Delen:

Meer financiële middelen voor de rechterlijke macht

Hierdoor is er een stabiel en toereikend eigen budget. Dit geld wordt ook gebruikt voor investeringen in digitalisering.

Delen:

Meer proefprocessen

Wij stimuleren proefprocessen van burgers, journalisten of maatschappelijke organisaties die opkomen voor hun grondrechten en jurisprudentie willen afdwingen.

Delen:
Delen: