De PvdA staat pal voor, naast en achter alle bestuurders, politici, journalisten, opiniemakers, cartoonisten, kunstenaars en alle anderen die zich inzetten voor onze vrijheden en democratische verworvenheden. We buigen niet voor onderdrukking en ondermijning, van wie of waar dan ook.

Het vertegenwoordigende systeem in Nederland werkt niet voor iedereen even goed. De vertegenwoordiging van sommige groepen, waaronder praktisch opgeleiden, blijft in Nederland achter. Hun opvattingen worden aantoonbaar slechter vertolkt in het parlement en beleidskeuzes vallen vaker in hun nadeel uit. Dit vinden wij onverteerbaar, omdat het haaks staat op het idee van een democratie waarin de stem van iedereen telt. Om ondervertegenwoordigde groepen beter bij politieke besluitvorming te betrekken willen wij onder meer extra stembussen plaatsen op plekken die makkelijk toegankelijk zijn voor groepen die de gang naar de stembus nu nog niet massaal weten te vinden. Ook willen we vroegstemmen mogelijk maken, zodat meer mensen hun stem kunnen uitbrengen.

Wij vinden het belangrijk dat alle burgers ook tussentijds invloed kunnen uitoefenen. Democratie is immers meer dan eens per vier jaar een stem uitbrengen. Als mensen van mening zijn dat een overheidsbesluit verkeerd is, dan moeten zij de mogelijkheid hebben om dit besluit tegen te houden of terug te draaien in een referendum zoals voorgesteld in het rapport van de commissie Remkes.. Zo kunnen mensen zich tussen twee parlementsverkiezingen uitspreken over een genomen overheidsbesluit.

Dit versnelt een grondwetswijziging zonder aantasting van het primaat van de Staten-Generaal.

Deze mogelijkheid moet krachtig worden nagestreefd.

We willen de individuele component van ons kiesstelsel vergroten door voorkeurstemmen zwaarder te laten wegen. Dit geeft de stem van de kiezer een groter gewicht, maar vraagt wel om een goede regeling van de financiële transparantie van individuele voorkeurscampagnes.

We onderzoeken de mogelijkheid de Eerste Kamer terugzendrecht te geven. Dat is de bevoegdheid om wetsvoorstellen in gewijzigde vorm terug te zenden naar de Tweede Kamer.

Jongeren zijn onvoldoende vertegenwoordigd door het parlement. Het is belangrijk dat zij toegang hebben tot democratische besluitvorming. Jongeren krijgen daarom een versterkte positie en meer inspraakmogelijkheden. Dankzij goed burgerschapsonderwijs zijn jongeren in staat om te stemmen. De kans is groter dat zij hun hele leven blijven stemmen als zij al op vroege leeftijd in aanraking komen met democratische besluitvorming. Daarom verlagen wij de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar.

Kennis over het functioneren van de democratische rechtsstaat is voor iedereen van belang, voor zowel individuele burgers als voor het functioneren van de democratische rechtsstaat in zijn geheel. Momenteel is deze kennis ongelijk verdeeld. Daarom versterken wij de kennis over de democratische rechtsstaat in Nederland, onder meer via het onderwijs.

De generatietoets geeft jongeren meer inspraak bij nieuwe wet- en regelgeving. Bij onderwijs, arbeid, wonen en klimaat is het van belang het perspectief van jongeren extra te belichten.

Politieke partijen zijn onmisbaar in een democratie. Zij maken het mogelijk dat kiezers iets te kiezen hebben. Het is wel van belang dat partijen transparant zijn over hun financiën en wijze van campagne voeren. Financiering van politieke partijen of campagnes vanuit het buitenland wordt verboden. Zie hoofdstuk 9. Er komt een wettelijke plicht voor politieke partijen en digitale platforms om openheid te verschaffen over de digitale instrumenten die zij inzetten tijdens politieke campagnes.

De burgemeester en de commissaris van de koning worden gekozen door respectievelijk de gemeenteraad en provinciale staten. Hiermee zijn deze bestuurders verankerd in ons democratische systeem, waarin het primaat blijft bij de volksvertegenwoordiging.

Burgers willen invloed uitoefenen op hun eigen leefomgeving. Zij weten vaak zelf het beste wat er in hun eigen omgeving speelt en bedenken zelf oplossingen voor bijvoorbeeld het in stand houden van lokale voorzieningen en de vergroening van wijken. Daarom stimuleren wij binnen democratische kaders collectief burgerschap. Er komt meer ruimte voor burgerinitiatieven op allerlei niveaus, met als belangrijkste uitgangspunt dat iedereen mee kan doen. Er komt specifieke aandacht voor initiatieven op buurt- en wijkniveau. Burgers die zelf niet goed in staat zijn om zich te organiseren krijgen ondersteuning.

We werken samen, in het besef van onze verbondenheid, met waardering voor de verschillen. Inspraak voor de inwoners is belangrijk. We versterken de democratische inbreng van de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba door hun vertegenwoordigers spreekrecht te geven in de Tweede Kamer bij wetten die hen aangaan. De registratieverplichting bij verkiezingen komt te vervallen voor de inwoners van Curaçao, Aruba en Sint Maarten.

Dat is een voorwaarde voor goede samenwerking en het verbeteren van de situatie op de eilanden.

Bij de bestrijding van de coronacrisis en de wederopbouw steunen we hen ruimhartig.

We maken van armoedebestrijding prioriteit, zodat huur en boodschappen weer betaalbaar worden. Daarbij is er speciale aandacht voor de positie van kinderen.

De eilanden zijn niet eenzijdig afhankelijk van het toerisme.

Klimaatverandering zal grote gevolgen hebben voor Caribisch Nederland en de autonome landen. We investeren in klimaatadaptatie en duurzame energie op de eilanden.