7.7 Een sterke digitale samenleving

In een welvarend land als Nederland heeft iedereen op een gelijke wijze recht op toegang tot internet. Zeker nu onderwijs, het vinden van werk, overheidsvoorzieningen en sociaal contact steeds meer digitaal worden aangeboden en de coronacrisis dit proces, maar ook de digitale tweedeling, heeft versneld. Ieder Nederlands huishouden krijgt het (afdwingbaar) recht op een betaalbare en snelle internetverbinding van ten minste 50mb/s. Ook beschikt ieder huishouden binnen tien jaar over een glasvezelverbinding, met ten minste 1 GB uploaden downloadsnelheid.

Er komt een landelijke investeringsagenda om digitale inclusie te bevorderen en digitale laaggeletterdheid te bestrijden. Digitale geletterdheid speelt eenzelfde rol als geletterdheid in de gehele onderwijsketen, van basisonderwijs tot volwassenenonderwijs.

In een digitaliserende maatschappij is kennis en kunde van digitalisering essentieel, met name voor het eigen vakgebied. In onderwijscurricula moet structureel aandacht zijn voor kennis en vaardigheden op het gebied van digitalisering. Deze aandacht gaat uit naar de kansen die technologie biedt binnen het vakgebied alsmede de potentiële risico’s en privacyaspecten van de technologie. Daarnaast bieden we werknemers de kans om zich (bij) te scholen op het gebied van digitalisering en technologie. Hiermee zorgen we ervoor dat werknemers op de arbeidsmarkt klaar zijn voor het gebruik en ontwikkelen van ideeën rondom digitalisering.

Een handjevol grote Amerikaanse bedrijven is de baas over ons internet, over de software en de hardware die we gebruiken en daarmee over onze samenleving, online en offline. We maken onze samenleving minder afhankelijk van Big Tech. Dataverzameling die puur is bedoeld voor advertenties wordt gestopt en de relatie tussen diensten en klanten wordt hersteld, door alle digitale gepersonaliseerde advertenties te verbieden, verkoop van persoonsdata aan te pakken en het recht op vergetelheid actief uit te dragen. Als je over wilt stappen naar een concurrerend platform, mag je je data en netwerk meenemen, zodat je niet meer afhankelijk bent van één website of app. Daarmee pakken we het verdienmodel van Big Tech aan en herwinnen we onze privacy.

De overheid stimuleert het gebruik van privacy-respecterende software en hardware, door privacy mee te laten wegen bij aanbestedingen en subsidieverstrekkingen.

Digitale bedrijven betalen op een eerlijke manier belasting over het geld dat ze verdienen in Nederland, net als ieder ander bedrijf. Zie hoofdstuk 1.

In Europa werken we samen aan het opbreken van te grote Big Tech. De overname van WhatsApp door Facebook wordt teruggedraaid en toekomstige overnames, zoals van Google en Fitbit, worden veel kritischer bekeken. Apparaten, software en app stores horen niet in de handen van één bedrijf.

Iedereen krijgt het recht om je netwerk mee te nemen naar andere applicaties of platformen. Sociale netwerkportabiliteit geeft nieuwe aanbieders een kans en gebruikers een keuze tegen de dominantie van bedrijven als Facebook en Google. We willen dat je de app van jouw keuze kunt gebruiken om te communiceren, zodat je niet verplicht whatsapp hoeft te downloaden om lid te worden van de buurt-app. Daarvoor moeten apps met elkaar kunnen communiceren.

De coronacrisis heeft digitaal onderwijs in een stroomversnelling gebracht. Veilig en toegankelijk onderwijs staat voorop. Ruim 70 procent van de basisscholen gebruikt soft- en/of hardware van één Amerikaanse technologiebedrijf. Daarnaast maken middelbare scholen, mbo-, hbo- en wo-instellingen steeds vaker gebruik van geautomatiseerde herkenning van biometrische kenmerken, zoals gezichtsherkenning. We beschermen onze kinderen, jongeren en ouderen tegen deze beïnvloeding en tegen data-inbreuken, want biometrische data is niet vervangbaar. Er komt daarom een verbod op alle niet-lokale opslag van biometrische data in het onderwijs. Open source wordt standaard bij de inkoop van soft- en hardware om de technologische onafhankelijkheid van het onderwijs te waarborgen.

Iedereen heeft het recht te weten wie jouw data verzamelt en waarom dat gebeurt. Dat gaat om zowel persoonsgegevens als metadata wanneer je online zaken doet. Deze rechten hebben we, maar de handhaving is veel te slap. De PvdA wil dat iedereen veilig, betrouwbaar en zonder onnodige of stiekeme dataverzameling van het internet gebruik kan maken. Het internet is prachtig, tenzij het een middel wordt om uit winstbejag onze gegevens op te slurpen. Data-verzameling op en over andere platforms wordt verboden. Toezichthouders krijgen een sterkere rol.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) krijgt voldoende financiering om onderzoek te doen, te handhaven en informatie te verstrekken aan individuen en mkb. Ook kan de AP serieuze boetes uitdelen om overtredingen te bestraffen. Digitale diensten beperken zich niet meer tot enkele sectoren, maar zijn actief in iedere sector. Daarom krijgen alle toezichthouders budget en middelen om een afdeling op te richten die zich bezighoudt met privacy en machtsmisbruik.

We willen een overheid die haar rol op het internet serieus neemt, zodat ze niet langer alleen producten aanbesteedt, maar juist de kaders stelt van wat wij als maatschappij acceptabel vinden. Op het internet moet de overheid zorgen voor een betrouwbaar systeem voor onze digitale basis-identiteit, waarmee je op het internet, zonder dat er iemand over je schouder meekijkt, kunt laten zien wie je bent en welke gegevens bij jou horen. Vergelijk het de fysieke wereld waarin de overheid voor een paspoort of rijbewijs zorgt. Daarom is er een veilig middel nodig voor digitale leeftijdsverificatie, zodat minderjarigen niet langer kindonvriendelijke producten en diensten kunnen gebruiken en aanschaffen.

Een overheid die zich hard maakt voor de rechten van individuen op het internet geeft zelf het goede voorbeeld. De overheid slaat veel data op van ieder individu, maar het is vaak onduidelijk waarvoor die gebruikt worden en hoe. Dit moet inzichtelijker. Als burger houd je de overheid in de gaten en niet andersom. Schandalen als de toeslagenaffaire mogen nooit meer voorkomen.

Daarom gaat de overheid veel transparanter te werk en acteert zij als één digitale overheid met toegankelijke en gebruiksvriendelijke dienstverlening, open algoritmes en open source systemen. En ze maakt het burgers gemakkelijker om aanspraak te maken op hun privacy-rechten, zoals dataportabiliteit en herleidbaarheid.