5.1 Eerlijk en fatsoenlijk klimaatbeleid
Onze keuzes:
De European Green Deal en de Klimaatwet worden leidend
De European Green Deal en de Klimaatwet worden leidend voor de duurzame agenda van Nederland. We willen de uitstoot van broeikasgassen tegengaan, meer duurzame energie, minder vervuiling door plastic en meer bomen. Europese regelgeving dwingt lidstaten klimaatbeleid op elkaar af te stemmen. Zo werken we ook in Europees verband toe naar een klimaatneutraal continent. Alle wetgeving toetsen we op de gevolgen voor het klimaat.
Reductie uitstoot met tenminste 55 procent
Om te voorkomen dat de wereld te snel opwarmt kiezen we ervoor om CO2-uitstoot snel en drastisch te verminderen. We willen alles doen om de planeet schoon en leefbaar te houden. Nederland committeert zich daarom aan een CO2-uitstoot in lijn met 1,5 graad. Ons doel is om zo snel mogelijk, liefst in Europees verband, te besluiten tot een reductie van tenminste 55 procent in 2030 en dit om te zetten in verbeterde plannen voor duurzame energie. Dit doel kan worden opgehoogd als technologische ontwikkelingen, internationale stappen en/of wetenschappelijke inzichten daar aanleiding toe geven.
Groen doen loont
Het is moeilijk om groen te doen als je rood staat. Met een hogere energiebelasting voor grote gebruikers en een hogere korting voor normale huishoudens, gecombineerd met subsidies voor woningisolatie stimuleren we vergroening en houden tegelijkertijd de kosten voor gewone gezinnen in de hand.
Een ambitieuze Europese CO2-belasting
Hiermee zorgen we dat de grote vervuilers in de industrie gaan betalen. De opbrengsten willen we gebruiken om huishoudens te ontlasten en om bedrijven die door de CO2-belasting geraakt worden te ondersteunen met investeringen in banen en het ontwikkelen van schonere energie. Zo belasten we slecht gedrag en belonen we goed gedrag bij bedrijven en kan voor Nederland belangrijke bedrijvigheid behouden blijven. Voor kwetsbare bedrijfstakken zijn (tijdelijke) vrijstellingen mogelijk.
Grensheffingen voor CO2
Dit zijn invoertarieven voor vervuilende producten uit landen die niet zijn aangesloten bij het Parijsakkoord, of landen die onvoldoende actie ondernemen om hun uitstoot te verminderen. Nu hebben bedrijven in lidstaten die uitstoot hoog belasten een concurrentienadeel ten opzichte van bedrijven in landen die dat niet doen. Deze maatregel bevordert zowel CO2-reductie, als een gelijk speelveld.
EU-emissiehandel aanscherpen
Grote vervuilers krijgen grenzen aan de hoeveelheid CO2-uitstoot. We willen de reductiefactor verhogen, zodat het aantal ETS-rechten afneemt en bedrijven minder mogen uitstoten. De CO2-uitstoot neemt immers niet af wanneer bedrijven hun uitstoot verplaatsen naar buiten de EU. Door het ETS aan te scherpen, werken we in Europees verband aan de doelstellingen van het Parijsakkoord.
Stimuleren van groene daken, groene gevels en bomen in de straat
We introduceren een hoge norm voor groen in de wijk die bewoners gezamenlijk en op eigen initiatief invullen.
Generatietoets
We voeren een generatietoets in om te beoordelen of klimaatbeleid wel eerlijk en fatsoenlijk is voor jongeren.
Klimaattoets
5.2 Duurzame energie
Onze keuzes:
We sluiten alle kolencentrales per 2025
We stoppen met alle subsidiëring van fossiele brandstoffen
Ook verbieden we reclames van de fossiele brandstofindustrie en reclames die mensen verleiden om onnodig veel fossiele brandstoffen te gebruiken.
Bedrijven investeren versneld in groene energie en energiebesparing
Corporaties lopen voorop bij de verduurzaming van huizen
Corporaties die veel investeren in verduurzaming worden daartoe fiscaal gestimuleerd. Het aardgasvrij maken van sociale huurwoningen verloopt voor de bewoner woonlastenneutraal. Om dat mogelijk te maken mogen corporaties hun verhuurdersheffing inzetten voor verduurzaming.
Voortzetten salderingsregeling huiseigenaren
In aangepaste vorm, zodanig dat verduurzaming voldoende gestimuleerd wordt, de kosten beperkt blijven en het elektriciteitsnet niet overmatig belast wordt.
Overheid ondersteunt bij verduurzaming
Huishoudens die hun huizen niet zelf kunnen verduurzamen worden daarvoor niet gestraft, maar geholpen. De overheid neemt de leidende rol in de financiering en uitvoering van de verduurzaming. Niet alleen individuele bewoners, ook buren, straten, VvE’s, buurten en wijken, corporaties en coöperaties, en andere collectieven krijgen hulp om de juiste oplossing voor hun huizen te vinden. Bijvoorbeeld door een ontzorgloket dat ondersteunt bij het isoleren en verduurzamen van hun woning.
Geen gaswinning in Waddenzee
We bouwen onze afhankelijkheid van aardgas af en worden minder afhankelijk van landen met foute regimes. We werken niet mee aan gaswinning in de Waddenzee en beschermen onze mooiste natuurgebieden.
Niet boren naar schaliegas
Stimuleren groene waterstof
Dit is een schone vervanging van aardgas, wanneer bestaande gasinfrastructuur wordt aangepast. Daarom maken wij meer overheidsinvesteringen en fiscale faciliteiten vrij voor het aanbod van duurzaam opgewekte waterstof. We zorgen voor nauwe samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven. Nederland heeft alles in huis om hierin leidend te worden.
Zuinig omgaan met onze prachtige natuur
We ontzien landbouw- en natuurgronden zoveel mogelijk en stimuleren wind op zee en zon op daken (waaronder de vele platte daken in de industrie). We willen de Regionale Energie Strategieën landelijk blijven ondersteunen.
Direct stoppen met subsidies voor biomassa in kolencentrales
We zijn voor hoogwaardig gebruik van biomassa. Dat betekent als grondstof voor biochemie en als tweede en derde generatie brandstof. Zo gebruiken we biomassa alleen als het echt duurzaam is. Het mag niet leiden tot ontbossing, landroof en verlies van biodiversiteit.
Subsidieprogramma voor duurzame energie SDE++ beter benutten
Er komt meer subsidie voor de meest duurzame vormen van energieopwekking. Carbon Capture en Storage (CCS) is slechts een tijdelijke oplossing voor de industrie. We stellen de SDE++ open voor groene waterstof met prijsafspraken.
Heffing op de lozing van restwarmte
De industrie zet haar restwarmte zo veel mogelijk in voor warmtenetten. Het beprijzen van verspilling van restwarmte stimuleert een nuttige aanwending van warmte.
Geen nieuwe kernenergie
Kernenergie is duurzaam noch veilig en daarmee ongeschikt voor onze toekomstige energievoorziening. Ze zorgt voor een afvalprobleem voor de komende honderdduizenden jaren, naast problemen met veiligheid en de verspreiding van kernwapens en/of kernwapentechnologie (nucleaire proliferatie). Er komen dus geen nieuwe investeringen in kerncentrales.
Kerncentrale Borssele zo snel mogelijk sluiten
Dat betekent in ieder geval eerder dan de huidige sluitingsdatum van 2033. Het rijk en de lokale overheden komen tot een eerlijke verdeling van de kosten voor de kerncentrale Borssele. Dit omdat de instandhouding en ontmanteling van de kerncentrale onevenredig zwaar drukken op de financiën van de provincie Zeeland.
5.3 Circulaire economie
Onze keuzes:
Verbod wegwerpplastic
Invoeren verpakkingsbelasting
Verpakkingen worden duurzamer en op termijn biologisch afbreekbaar. Tot die tijd voeren we de verpakkingsbelasting opnieuw in om het gebruik van onnodige verpakkingen te ontmoedigen.
Statiegeld uitbreiden naar blikjes
We willen niet alleen statiegeld op plastic flesjes maar ook op blikjes, zoals in Duitsland. Producten worden voorzien van een label met de sociale en ecologische belasting die nodig is om het product te maken.
Beprijzen van alle tassen
Duurzame verdienmodellen voor afvalbranche
We stimuleren de afvalbranche te komen met nieuwe duurzame verdienmodellen met secundaire grondstoffen. Hierbij kijken we naar alle sectoren, zoals recyclen van textiel, hout, elektronische apparatuur, bouwafval, plastics, metaal, papier et cetera. We zetten in op hoogwaardige recycling.
Voorbeeldrol overheid
De overheid loopt voorop bij het duurzaam, circulair en sociaal inkopen van diensten en producten.
Ecodesign-richtlijn
Er komen nieuw Europese eisen volgens de Ecodesign-richtlijn: producten worden niet alleen energiezuiniger, maar zijn ook opnieuw te gebruiken en te herstellen. Bij de ontwerpfase van producten wordt hier al rekening mee gehouden.
Rijksbreed programma circulaire economie uitbreiden
De PvdA is initiatiefnemer geweest van het Rijksbrede programma circulaire economie, dat zich richt op de ontwikkeling van een circulaire economie vóór 2050. Deze aanpak zetten we voort met meer investeringen, in samenwerking met provincies, lokale overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.
5.4 Natuur, milieu en mobiliteit
Onze keuzes:
Vijftig procent stikstofreductie in 2030
Stikstof heeft negatieve gevolgen voor de natuur. Om kwetsbare en unieke soorten en gebieden in Nederland niet kwijt te raken is de Nederlandse stikstofdepositie in 2030 voldoende gereduceerd. Daarvoor moet de veestapel inkrimpen en is een omslag naar natuurinclusieve kringlooplandbouw noodzakelijk. Dat is mogelijk, Nederland kent al veel voorbeelden van biologische boeren die met respect voor natuur en dier, eerlijke producten maken. Om de noodzakelijke omslag naar natuur-inclusieve kringlooplandbouw in combinatie met de bijbehorende emissiereductie in 2030 te voltooien, wordt een goedgevuld transitiefonds gecreëerd en wordt de positie van de boer in de keten versterkt. Dit transitiefonds wordt gevuld door alle actoren in het landbouwsysteem: de overheid, de banken, de supermarkten, de consumenten en de boeren. De veestapel krimpt in en we brengen de landbouwsector weer terug in balans.
Europese bossenwet
Er komt een solide Europese bossenwet die bedrijven verplicht om ontbossing, aantasting van natuurlijke ecosystemen en mensenrechtenschendingen in de handelsketen te stoppen. Zo wordt de Nederlandse en Europese voetafdruk in de rest van de wereld naar nul gebracht in 2030. Nederland investeert royaal in herbebossing op marginale en/of gedegradeerde landoppervlaktes.
Geen verbreding van de A27
De verbreding van de A27 en A12 in Amelisweerd, die ten koste gaat van de natuur, wat de stikstofuitstoot vergroot en de luchtkwaliteit verslechtert, wordt niet uitgevoerd, het tracébesluit wordt ingetrokken.
Saneren vervuilende industrieterreinen
Er komt een landelijk fonds om vervuilde industrieterreinen te saneren. Dit fonds wordt door de industriesector gevuld.
Extra investeren in ecologische structuur, verbinden en uitbreiden natuurgebieden
Onze ambitie is minimaal 50.000 hectare extra natuur in 2027. Mensen genieten van mooie natuur, daarom leggen we wandel- en fietspaden door onze natuurgebieden en maken deze beter toegankelijk. Succesvolle natuurontwikkelingsprojecten, zoals Marker Wadden, zetten we voort en breiden we uit.
Steden vergroenen tegen extreem weer
Het klimaat verandert. Na een maand droogte valt soms ineens zoveel water dat de straten blank staan. De extreme hitte is gevaarlijk voor kinderen en ouderen. We leggen in de stad daarom extra parken en waterpartijen aan voor verkoeling, verbeteren de opvang van water en vergroenen de daken en tuinen van woningen.
Luchtkwaliteit omhoog
Geluidsoverlast voertuigen verminderen
Voldoende meetpunten en –methoden
Het RIVM krijgt voldoende meetpunten en goede meetmethoden om gezonde luchtkwaliteit te borgen.
Kustlandschappen
De natuurgebieden aan de Nederlandse kusten gaan we beter beschermen. Onnodige bebouwing zoals woningen gaan we tegen. Aan de kust zetten we in op kwaliteitsverbetering en onderscheidend toerisme. Verdere groei van massatoerisme en toeristisch bebouwing is onwenselijk.
Klimaatbestendige landschappen
Bij ingrepen in het landschap in het kader van hoogwaterveiligheid en klimaatadaptatie wordt gekozen voor natuurlijke oplossingen, indien voorhanden, waarbij baten voor natuur, milieu en leefomgeving meewegen in de besluitvorming en niet alleen sturing op veiligheid en kosteneffectiviteit.
Afvaldumping
Versneld af van asbest
Asbest brengt schade aan de gezondheid en aan de natuur. We bevorderen de versnelde sanering van asbestdaken. Dankzij een fonds wordt het ook voor mensen met een kleine portemonnee haalbaar en betaalbaar om hun asbestdaken te saneren. Bij het verwijderen van de asbest maken we het aantrekkelijk om direct daken te verduurzamen.
Wonen langs het spoor
Door toename van het aantal goederentreinen staat het woongenot op veel plekken, zoals langs de Brabantroute en de Meterenboog, onder druk. Toename van geluid, trillingen en vervoer van risicovolle stoffen staat ook op gespannen voet met de wens om langs het spoor meer woningen te bouwen. Dat vraagt om maatregelen tegen geluid- en trillinghinder en goede waarborgen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Na jarenlange onenigheid is het hoog tijd om samen met alle direct belanghebbenden, de gemeenten en de bewoners langs het spoor, tot een oplossing te komen.
Beschermen tegen droogte
Er komt een programma voor de bescherming tegen droogte, omdat anders dijken beschadigd raken, gebieden overstromen en huizen verzakken.
De vervuiler betaalt
Dit principe geldt ook bij mobiliteit. Niet het bezit maar het gebruik (het aantal gereden kilometers) weegt het zwaarst bij de wegenbelasting. Op routes met veel andere reismogelijkheden is de belasting hoger dan waar die alternatieven er niet zijn. In navolging van Duitsland belasten we het vrachtverkeer zwaarder met een zogeheten Mautheffing.
Nieuwe auto is emissieloos in 2025
Wij scherpen de Europese norm voor auto’s aan. In 2025 worden alleen nog emissieloze nieuwe personenauto’s, motoren, bromfietsen en scooters verkocht. Verduurzaming van mobiliteit is cruciaal in de energietransitie en normering is hiervoor het beste middel. Alle vervoersmiddelen die zorgen voor geluidsoverlast vervangen wij zo snel mogelijk voor stillere en duurzamere alternatieven.
Autodelen stimuleren
Auto’s staan negentig procent van de tijd stil. Wij stimuleren om auto’s te delen. Zo dalen de kosten en gaan we tegen dat mensen niet daar kunnen komen waar ze willen, omdat ze het geld er niet voor hebben.
Elektrisch rijden is voor iedereen toegankelijk en betaalbaar
Dat kan door een combinatie van investeringen en verbreding van fiscale regelingen. Zo wordt elektrisch rijden voor iedereen bereikbaar en niet alleen voor de hogere inkomens.
Hoogwaardig openbaar vervoer
In een duurzaam Nederland is het openbaar vervoer snel, duurzaam en betaalbaar. De reistijd tussen Randstad en regio verkleinen we door te investeren in snel, duurzaam en betaalbaar openbaar vervoer. Met razendsnelle treinverbindingen, zoals de Lelylijn, wordt de Randstad verbonden met het noorden. Ook het oosten en zuiden krijgen snelle verbindingen met de Randstad. Daarnaast wordt er binnen de Randstad geïnvesteerd in schoon en snel openbaar vervoer zoals de IJmeerverbinding tussen Amsterdam en Almere. De regionale treinverbindingen trekken we ook door naar onze buurlanden. Zo maken we van de trein een goed alternatief voor de auto en het vliegtuig. Verder trekken we deze treinverbindingen door naar onze buurlanden. Zo maken we van de trein een goed alternatief voor de auto en het vliegtuig.
Betaalbaar en toegankelijk openbaar vervoer
Het openbaar vervoer is voor iedereen betaalbaar en toegankelijk. De OV-tarieven gaan omlaag. Kinderen mogen gratis met het OV op woensdag en in het weekend. En we investeren extra in de toegankelijkheid van het OV voor mensen met een beperking.
Grootschalige investeringen in het OV
Snelle verbindingen tussen de grote steden in Nederland, snelfietsroutes, stallingen en fietsstraten moedigen het gebruik van openbaar vervoer en fiets aan. We verkleinen de reistijden tussen regio en Randstad met snelle treinverbindingen die Noord-, Oost- en Zuid-Nederland met de Randstad verbinden. Over tien jaar zijn alle grote regionale steden in ons land met minimaal 4 treinen per uur verbonden met de Randstad. Ook ’s nachts rijden er treinen tussen de grote steden.
OV-netwerk Randstad
De Randstad krijgt een 24-uurs OV-netwerk vergelijkbaar met een metronet. Tussen de grote steden rijdt iedere tien minuten een trein.
Meer internationale treinverbindingen als alternatief voor vliegen
Er komen meer internationale treinverbindingen, zoals de Berlijntrein via Apeldoorn en Arnhem. Er komen betere grensoverschrijdende verbindingen tussen Venlo en Düsseldorf, Heerlen en Aken, Groningen en Bremen en Hengelo en Münster. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht krijgen snelle verbindingen met Brussel, Parijs, Londen, Berlijn, Hamburg en Kopenhagen. Het OV is daarmee een reëel en betaalbaar alternatief voor vliegen.
Korte vluchten tegengaan
Geen BTW-subsidie voor vliegen
We schaffen de vrijstelling van vliegtickets voor BTW af. Zo geven we vliegen een eerlijkere prijs.
Landelijk netwerk van fietssnelwegen
We helpen de regio’s om het fietsen aantrekkelijker en veiliger te maken door in plannen voor mobiliteit en infrastructuur de fiets nadrukkelijk te betrekken. Naast recreatie wordt het gebruik van een fiets aantrekkelijker voor woon- en werkverkeer en voor schoolgaande kinderen.
Kerosinebelasting
Naast de industrie, landbouw, vervoersector en huishoudens dragen ook de luchtvaart en scheepvaart bij aan CO2-reductie. Nederland voert – samen met andere landen – een kerosinebelasting in en beprijst milieuschade. Binnenvaartschepen krijgen strengere uitstootnormen.
Voorwaarden aan luchthavens en -maatschappijen
We erkennen het belang van Schiphol en KLM voor onze economie, maar stellen wel strenge duurzaamheids- en arbeidsvoorwaarden die te allen tijde worden nageleefd. Overlast voor omwonenden van vliegvelden wordt beperkt. De Nederlandse luchtvaart krijgt een CO2-plafond dat jaarlijks daalt in lijn met maximaal 1,5 graad opwarming van de aarde.
Positie luchthavens opnieuw gewogen
Portret: Geke en Emil, 74 en 72 jaar
5.5 Landbouw, dierenwelzijn en voedsel
Onze keuzes:
Plattelandsakkoord voor Nationaal Strategisch Plan
Boeren, milieuorganisaties, overige bedrijven in de voedselketen en overheden schrijven samen een Nationaal Strategisch Plan voor de ontwikkeling van het platteland, waarbij van natuurinclusieve landbouw gestimuleerd wordt en boeren een nieuw perspectief krijgen met eerlijke, hogere prijzen.
Verbod gebruik pesticiden
We verbieden het gebruik van pesticiden die schadelijk zijn voor mens, milieu en ecosystemen, zoals neonicotinoïden en bevorderen het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen.
Steun aan duurzame boeren
We geven steun aan boeren die overstappen op duurzamer landbouw, zoals precisielandbouw, en investeren in een duurzame voedselvoorziening. Subsidies stimuleren diervriendelijke en klimaatneutrale landbouw, met een eerlijke opbrengst voor de boer.
Actief uitkoopbeleid
Voor duurzame landbouw en het oplossen van de stikstofproblematiek komt voor veehouderijen een actief uitkoopbeleid.
Geen subsidies voor intensieve veehouderij
We verbeteren dierenwelzijn in Nederland. Subsidies voor de intensieve veehouderij en dieronvriendelijke ontwikkelingen zoals luchtwassers passen daar niet bij.
Nertsenfokkerijen worden in Nederland per direct verboden
Bij een uitbraak van een zoönose zoals bijvoorbeeld mond-en-klauwzeer of Q-koorts staat de volksgezondheid voorop
Minder veevoer importeren
Het verbouwen van veevoer verwoest wereldwijd bossen en zadelt ons land op met een niet te verwerken mestoverschot. De eigen akker- en tuinbouwrestproducten kunnen prima dienen als vervanger. Melkveehouderijen kiezen voor volledige weidegang en grondgebondenheid.
Meer geld voor de welzijnsteams van de NVWA
Zij handhaven strenger en consequenter op overtredingen van de welzijnswetgeving. Een dierhouder die meer dan tweemaal een ernstige overtreding begaat, krijgt een levenslang houdverbod.
Sterfte van jonge dieren in veesector drastisch verlagen
Gebeurt dat niet vrijwillig, dan grijpt de overheid in. Het couperen van biggenstaarten tast het welzijn van biggen aan en stopt.
Verplichte cameratoezicht in slachthuizen
Voor betere werkomstandigheden en een beter dierenwelzijn komt er verplicht cameratoezicht in slachthuizen. Onafhankelijke inspecteurs controleren de slachthuizen. De wet voor een pijnloze slacht wordt veel beter gehandhaafd. Bedwelming van varkens met CO2 is dierenmishandeling. Die methode wordt zo snel mogelijk uitgebannen.
Een verbod op de handel en tentoonstellen van honden en katten die in Nederland niet mogen gefokt
Er komt een wettelijke plicht om het chipnummer van het dier en het UBN-nummer van de houder te vermelden bij de verkoop van een hond, kat of paard. Zo gaan we illegale handel tegen en maken we die traceerbaar.
Verdeling onderzoeksgelden landbouw.
Voor het terugbrengen van de balans in de Nederlandse landbouw herijken we de verdeling van onderzoeksgelden zodat alle kennisinstellingen op gelijkwaardige basis kunnen meedingen bij de toekenning daarvan. Wageningen University & Research blijft verantwoordelijk voor de Wettelijke Onderzoekstaken.