2.1 Lessen coronacrisis voor de zorg
Onze keuzes:
De basis op orde
We waren erg trots als Nederland op onze doelmatigheid. Er zijn niet veel IC-bedden nodig, want we zorgen voor minder ligdagen. Beschermingsmiddelen en testcapaciteit: beter goedkoop importeren dan zelf duur produceren. We hebben deze crisis gezien dat de onzichtbare hand van de markt ons vaak de verkeerde kant op stuurt. Basisvoorzieningen als ic-capaciteit, beschermingsmiddelen en een goed ontwikkelde testinfrastructuur moeten op orde zijn.
Samenwerking is de sleutel tot succes
Samenwerking in de zorg bleek de sleutel tot het opvangen van de eerste coronagolf. Dat was het geval voor de ziekenhuiszorg, maar die les geldt breder.
Strategie telt
Zwabberbeleid ondergraaft draagvlak. Sturen op zorgcapaciteit zorgt dat je steeds te laat bent. Het aantal besmettingen met het virus is dan al zo vaak verdubbeld dat ingrijpen te laat en te duur is. Er is een heldere, voorspelbare strategie nodig die stuurt op het maximaal indammen van het virus en perspectief biedt op meer vrijheden.
Verantwoordelijkheid afschuiven werkt niet
2.2 Waardering voor de zorgmedewerkers
Onze keuzes:
Zorgpersoneel heeft recht op meer salaris, minder werkdruk en meer collega’s
Wij investeren structureel in het salaris, de werkomstandigheden en perspectief van alle verpleegkundigen, verzorgenden en andere directe zorgmedewerkers in de ziekenhuiszorg, de thuiszorg, de gehandicaptenzorg, de jeugdzorg, de geestelijke gezondheidszorg en de verpleeghuiszorg.
Meer wijkverpleegkundigen
Meer mensen wonen langer zelfstandig thuis. Ouderen, chronisch zieken, gehandicapten en mensen met psychische problemen worden thuis goed verzorgd. We investeren in het aanstellen van meer wijkverpleegkundigen. We verminderen de regeldruk en geven wijkverpleegkundigen de tijd en het vertrouwen om de beste zorg te kunnen bieden.
Langer huisartsenconsult
Zorgverzekeraars sturen nu op zoveel mogelijk gesprekken per uur bij de huisarts. Maar soms is een gesprek van meer dan 20 minuten noodzakelijk. Daarom maken we langere gesprekken mogelijk. Dit doen we door in de bekostiging de rol van de verzekeraar te beperken en door extra geld uit te trekken. De financiële baten die ontstaan door minder verwijzingen naar de tweedelijns zorg mogen niet zomaar in de zakken van de zorgverzekeraars verdwijnen. Zij moeten ook ten goede komen aan de lokale gemeenschap en de nuldelijns zorg.
Mantelzorgers zijn van onschatbare waarde
Op hen wordt nu te vaak een te groot beroep gedaan, in tijden die emotioneel toch al erg zwaar zijn. De verbinding tussen professionele en informele zorg versterken we. We breiden het mantelzorgverlof uit en stappen af van onnodige bijstandsverplichtingen voor mantelzorgers die niet kunnen werken naast de zorg voor hun geliefden. We breiden de periode van betaald zorgverlof voor mantelzorgers uit. Minderjarige kinderen die mantelzorgtaken uitvoeren worden zoveel mogelijk ontlast en ondersteund.
2.3 Niet de markt maar de mens centraal
Onze keuzes:
Verbod op winstuitkeringen van zorgverzekeraars
Het geld dat wij samen opbrengen voor de zorg gaat naar de zorg, niet naar de winsten van de verzekeraars.
Medicijnontwikkeling uit de greep van de markt
De farmaceutische industrie heeft te veel macht gekregen. Dat gaat ten koste van het belang van ons allemaal. Veel te dure geneesmiddelen zorgen dat de miljarden die wij samen opbrengen terechtkomen bij de aandeelhouders van een paar grote farma-bedrijven. Om deze macht te breken, gaat de overheid met dwanglicenties apothekers en andere bedrijven de mogelijkheid geven om dure medicijnen goedkoop na te maken. Dit leggen we vast in aangescherpte Europese wetgeving, zodat de farma-industrie gaat werken voor ons allemaal. Er komt een nationaal fonds voor geneesmiddelenonderzoek. Transparante prijsvorming wordt de norm op de geneesmiddelenmarkt.
Kinderen krijgen eerder de juiste zorg vanuit de gemeente
Ouders krijgen waar mogelijk de regie over het gezinsplan. Hulpverleners krijgen de tijd om vanuit een vertrouwensrelatie samen te werken. Voor kinderen die echt niet thuis kunnen wonen, zoeken we bij voorkeur een liefdevol pleeggezin of gezinshuis. Kinderen die niet thuis wonen (ook kinderen in de vrouwenopvang) krijgen standaard een traumabehandeling. Professionals krijgen meer vertrouwen, door goede opleiding en certificering aan de voorkant. De tijdrovende en verspillende administratieve verantwoording aan de achterkant laten we afnemen. Er komt meer ruimte voor samenwerking in de jeugdhulp (jeugdzorg & JGGZ) in plaats van marktwerking en concurrentie. Gemeenten werken meerjarig samen op het gebied van de specialistische jeugdhulp en gebruiken standaarden zodat de administratie versimpelt. Er komt structureel extra geld voor de jeugdhulp, tekorten bij gemeenten vullen we aan.
Er komt een verplicht transparantieregister voor financiële transacties tussen de industrie en zorgverleners
Er komt een verplicht transparantieregister voor financiële transacties tussen de industrie en zorgverleners.
Huisartsen, wijkverpleegkundigen, kraamzorg, hoog-complexe zorg en spoedeisende zorg zijn nutsvoorzieningen
De belofte van marktwerking in de zorg – hogere kwaliteit tegen een lagere prijs – is niet waargemaakt. Zorgverzekeraars laten zich leiden door kosten op korte termijn en niet door goede zorg op lange termijn. Daarom is het tijd om duidelijk te zijn: huisartsen, wijkverpleegkundigen, kraamzorg, hoog-complexe zorg en spoedeisende zorg zijn nutsvoorzieningen. Deze zijn betaalbaar, van hoge kwaliteit en voor iedereen toegankelijk.
Overal in Nederland een aanrijtijd van 15 minuten
Of je op tijd kan worden geholpen mag niet afhangen van waar je woont. We willen dat spoedeisende hulp voor iedereen in Nederland binnen 15 minuten beschikbaar is. Deze 15 minuten-norm bepaalt waar spoedeisende hulp (SEH)-posten nodig zijn. SEH’s mogen niet sluiten om financiële redenen. We willen een landelijk dekkend en georganiseerd AED-netwerk.
Eén basispolis voor het basispakket
Er zijn nu te veel zorgpolissen die slechts één belang dienen: de inkomsten van de zorgverzekeraar. De polis-jungle is een marketinginstrument waar mensen niet wijs uit kunnen worden. Er is te veel onduidelijkheid welke zorg precies wordt vergoed. We maken hier een einde aan door de invoering van één basispolis voor het basispakket. Er komt een verbod op reclame en marketingactiviteiten voor de basispolis. Verzekeraars mogen niemand weigeren. Daarbij willen we de gemeentepolis voor minima versterken. Deze staat ten onrechte ter discussie. De gemeentepolis is een waardevol instrument voor een samenhangende aanpak van armoede, gezondheid en schulden bij mensen met een laag inkomen.
Regierol weg van zorgverzekeraar
Samenwerken levert meer op dan concurrentie. De zogeheten regierol in de zorg halen we daarom weg bij de zorgverzekeraar. De Rijksoverheid stelt een spreidingsplan op en is eindverantwoordelijk voor de universeel toegankelijke basisvoorzieningen. Via de Wet bijzondere medische verrichtingen organiseert het Rijk centraal de hooggespecialiseerde zorg en dure apparaten. Regionaal komen er regisseurs met ‘doorzettingsmacht’: zij kunnen ingrijpen bij stagnatie of impasse zodat er altijd goede zorg dichtbij is. Gemeenten en regionale samenwerkingsverbanden krijgen een stem bij de spreiding van essentiële zorg. Ook ziekenhuizen, huisartsen, patiënten en gemeenteraden krijgen zeggenschap. Zorgverzekeraars krijgen een meer administratieve rol en mogen geen winst uitkeren.
Kwaliteit boven kwantiteit
De prikkel om zoveel mogelijk handelingen te verrichten verdwijnt. Onnodige zorg en overbehandeling pakken we aan. Verspilling in de zorg gaan we tegen door zorgaanbieders te belonen voor de gezamenlijke besparing op de zorgkosten, ook die buiten de eigen praktijk. Mensen krijgen inzicht in de prijs van een behandeling. Behandelingen die bewezen ineffectief zijn gaan uit het basispakket.
Specialisten in loondienst
Medisch specialisten die zich los van het ziekenhuis organiseren, verdienen nu soms meer dan honderdduizenden euro’s per jaar. Wij gunnen iedere arts een goed salaris, maar er zijn grenzen. Publiek geld wordt niet verspild aan exorbitante salarissen. Daarom komen medisch specialisten in dienst van het ziekenhuis, met een nette cao. Tegelijkertijd verhogen we de salarissen van artsen in opleiding.
Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) van verzekeraars naar overheid
De bespottelijke situatie dat instellingen in de GGZ op omvallen staan, terwijl het aanbod daalt en de wachtlijsten stijgen is onaanvaardbaar. Specialistische zorg organiseren we landelijk als dit regionaal niet lukt. Uithuisgeplaatste kinderen krijgen standaard een traumabehandeling.
Betere behandeling van verwarde mensen
Wij trainen politie en hulpdiensten beter in het herkennen van en omgaan met verwarde mensen. We breiden het aantal plekken voor respijtzorg en crisisopvang uit. We willen deze mensen een oplossing bieden en voorkomen dat verwarde mensen onnodig in de cel of op straat belanden – met alle gevaren van dien. Daarnaast is er voor mantelzorgers in de GGZ meer aandacht voor respijtzorg.
Einde aan verplichte aanbesteding van thuiszorg en jeugdzorg
Te vaak kiezen gemeenten nu nog partijen op basis van de laagste prijs. Dit gaat ten koste van kennis, ervaring en expertise die nodig is om de beste zorg te leveren. Elke cliënt kan beroep doen op een onafhankelijk cliëntondersteuner om optimaal invulling te geven aan de eigen regie. Er worden kernteams van beroepskrachten geformeerd die samen met vrijwilligers en mantelzorgers verantwoordelijk zijn voor goede zorg aan ouderen en mensen met beperkingen.
Portret: Lars, 21 jaar
2.4 Betaalbare zorg voor iedereen
Onze keuzes:
Afschaffen eigen risico
Eén op de tien Nederlanders mijdt zorg of stelt een behandeling uit om het eigen risico te sparen. Dat is onwenselijk. We betalen de zorg daarom samen, met solidariteit tussen wie gezond is en wie ziek. Het eigen risico brengen we stapsgewijs omlaag naar nul.
Afschaffen vrijwillig eigen risico
Het vrijwillige eigen risico ondermijnt de solidariteit tussen gezonde en zieke mensen. Het gaat goed zolang je geniet van een goed inkomen en een goede gezondheid. Heb je pech, dan komt de klap dubbel zo hard aan. Daarmee neem je onverantwoorde risico’s met de gezondheid van mensen. Het vrijwillige eigen risico schaffen we daarom af.
Lagere zorgpremie, geen zorgtoeslag
We nemen afscheid van de dwaalleer dat patiënten de prijs van zorg moeten voelen. Het zinloos rondpompen van geld via de zorgtoeslag is het ons niet waard. In plaats van hulp biedt de zorgtoeslag mensen met lagere inkomens slechts problemen als terugbetalingen, boetes en schulden. Met een lagere zorgpremie kunnen we van de zorgtoeslag af.
De pil in het basispakket
Goede betaalbare anticonceptie is geen luxe maar voor iedereen toegankelijk. Toch zijn de kosten van anticonceptie voor veel vrouwen nu te hoog. Daarom komt anticonceptie in het basispakket.
Aanpakken wachtlijsten in de GGZ
We vergroten de capaciteit van de psychische gezondheidszorg en jeugdzorg, om zo de wachttijden te verkorten.
Afschaffen abonnementstarief Wmo
Volgens de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) betaalt iedereen een abonnementstarief van 17,50 euro per 4 weken, onafhankelijk van inkomen of samenstelling van het huishouden. Dit is herverdeling van geld van arm naar rijk. We schaffen het abonnementstarief in de Wmo daarom af. De vrijheid van gemeenten om zelf het Wmo-beleid en de tarieven te bepalen komt ten goede aan het personeel en de zorg die zij bieden voor de mensen die van hen afhankelijk zijn. Tekorten bij gemeenten vullen we aan.
Basisinfrastructuur Wmo
Om de Wmo goed uit te voeren hebben gemeenten de basisinfrastructuur in wijken en dorpen op orde. Zo krijgen inwoners voldoende ondersteuning vanuit kinder- en jongerenwerk, opbouwwerk, maatschappelijk werk en ouderenwerk.
Een eigen gezondheidscentrum dichtbij
De eerstelijnszorg in Nederland is een groot goed. Wij willen een gezondheidscentrum dichtbij inwoners waar huisarts, fysiotherapeut, wijkverpleging en thuiszorg met elkaar samenwerken om de beste zorg te bieden. Ook medisch specialisten houden er spreekuur. Ook ’s avonds en in het weekend is er zorg dichtbij in de buurt. We passen de Mededingingswet aan zodat alle zorgverleners in de eerste lijn ongehinderd kunnen samenwerken. We ontlasten de mantelzorgers alsmede professionele zorgverleners met uitbreiding van dagbesteding, respijtzorg, technologische hulpmiddelen en faciliteiten voor vrijwilligersinitiatieven.
Volksgezondheid voorop bij regionale ziekenhuizen
Regionale ziekenhuizen vervullen een belangrijke rol om toegankelijke zorg te garanderen, te zorgen dat mensen geen zorg uitstellen en het mogelijk te maken dat ook vrienden en familie op bezoek kunnen komen. Regionale ziekenhuizen mogen daarom niet sluiten vanwege uitsluitend financiële redenen. Zorg willen wij zo dichtbij mogelijk en toegankelijk voor iedereen. De Rijksoverheid is daarvoor eindverantwoordelijk.
Abortuspil bij de huisarts
Vrouwen die ongewenst zwanger zijn, kunnen terecht bij hun eigen vertrouwde huisarts, in de buurt. Ze hoeven niet langer naar abortuskliniek of ziekenhuis. De wettelijke bedenktermijn van vijf dagen voor een abortus schaffen we af.
Abortus verdwijnt uit het Wetboek van Strafrecht
We helpen HIV en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) voorkomen
Toegang tot tests zijn laagdrempelig. PrEP helpt HIV voorkomen en wordt toegankelijk en betaalbaar.
Gender-sensitieve zorg
Vrouwen bereiken gemiddeld een hogere leeftijd dan mannen, maar leven de laatste jaren van hun leven in slechtere gezondheid dan mannen. Daardoor is de kwaliteit van leven lager. De laatste jaren groeit het inzicht dat veel ziektebeelden tussen mannen en vrouwen verschillen. De meeste artsen behandelen mannen en vrouwen nu nog gelijk, maar houden in de toekomst rekening met de verschillen. We vergroten de gelijke toegang voor mannen en vrouwen door kennis over gender-sensitieve zorg te vergroten en te verspreiden.
Intersekse personen
Er komt een wettelijk verbod op medisch niet-noodzakelijke ‘feminiserende’ of ‘masculiniserende’ medische behandelingen van intersekse personen zonder hun eigen uitdrukkelijke toestemming. We maken meer beleid voor en doen meer onderzoek naar de emancipatie van intersekse personen in de zorg.
Cultureel diverse zorg
In de zorg komt meer aandacht voor verschillende culturele achtergronden. Personeelsbestanden worden diverser en zorgaanbieders ontwikkelen cultuursensitieve kennis en vaardigheden. We maken gebruik van tussenpersonen om contact te leggen met moeilijk bereikbare doelgroepen.
Meer geschikte woningen voor ouderen
Veel mensen willen graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Er komen meer levensbestendige woningen waarin wonen en zorg beter te combineren valt en je met een gerust gevoel ouder kunt worden. Verpleeghuiszorg wordt aan huis geleverd. We ondersteunen kleinschalige beschermde woonvormen voor kwetsbare groepen. We ondersteunen kleinschalige beschermde woonvormen voor kwetsbare groepen. Gemeenten, woningbouwcorporaties en sociale projectontwikkelaars maken in samenspraak met ouderen en mensen met beperkingen per wijk of dorp programma’s voor de bouw van levensloopbestendige woningen (huur en koop), woonzorgcombinaties en aanpassing van bestaande woningen, inclusief bijbehorende gemeenschappelijke voorzieningen. De ministers van VWS en Volkshuisvesting zien toe op de uitvoering van deze plannen en ondersteunen dit proces via regelgeving en subsidies. Voorts zorgen gemeenten en woningbouwcorporaties, dat ouderen en mensen met beperkingen via woningtoewijzing en/of financiële subsidies een reële kans krijgen om een passende woning te verkrijgen. Deze woningen en woonzorgcomplexen staan in een veilige en ouderenvriendelijke woonomgeving met dichtbij basisvoorzieningen, zoals eerstelijnsgezondheidszorg, buurtsuper, geldautomaat, ontmoetingsplaatsen en OV-halte.
Investeren in nieuwe technieken
We willen investeren in technologische ontwikkelingen die ons leven makkelijker en gezonder kunnen maken. Zo investeren we in domotica-woningen waar zorgtaken, communicatie, ontspanning en huiselijke taken door elektronica gemakkelijker worden gemaakt. Tegelijkertijd zijn nieuwe technieken geen vervanging voor menselijk contact.
Een plek in het verpleeghuis als dat nodig is
De wachtlijsten worden teruggedrongen. Gemeenten, verzekeraars en (verpleeghuis)instellingen brengen per regio de te verwachten vraag naar verpleeghuiszorg in kaart en stellen meerjarige plannen op om de vereiste capaciteit te realiseren en nieuwe vormen van kleinschalige verpleeghuiszorg te ontwikkelen die beter aansluiten bij de behoeften van de huidige ouderen. De minister van VWS neemt de regie op zich, opdat de gemeenten, verzekeraars en instellingen de plannen ook daadwerkelijk realiseren. Als het echt niet langer gaat thuis, is er altijd plek in een verpleeghuis. De zorg en omstandigheden in verpleeghuizen moeten beter. Naast meer en beter opgeleid personeel komt er ook meer geld en aandacht voor welzijnswerk in verpleeghuizen.
Volledige implementatie VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap
We gaan dit verdrag nadrukkelijk implementeren door het versterken van de positie van mensen met een beperking op alle leefgebieden, zoals wonen, werken, zorg, sociale participatie, proactief een rol te geven. Wij willen een inclusieve samenleving. Personen met een beperking moeten in staat gesteld worden om van alle mensenrechten en fundamentele vrijheden te kunnen genieten. Dat betekent toegang tot wonen, spelen, onderwijs, werken, zorg, informatie, communicatie, reizen en bereikbaarheid van openbare gelegenheden. Het voeren van eigen regie en het maken van eigen keuzes worden hierbij gewaarborgd. We ratificeren het Facultatief Protocol zodat gedupeerden een klacht kunnen indienen bij het VN-comité.
Portret: Marina, 69 jaar
2.5 Kans op een gezond leven voor iedereen
Onze keuzes:
Welzijn, preventie en gezondheid voorop
Voorkomen is altijd beter dan genezen. We willen meer focus op gezondheid, welzijn en preventie. Dat zorgt voor gelukkiger en gezondere levens en zorgt voor minder dure zorg.
Preventie in het basispakket
We investeren met zorgverzekeraars in preventieve maatregelen zoals meer bewegen, stoppen met roken en gezonder eten. Preventieve programma’s in buurten en wijken gericht op kinderen en ouders krijgen steun via regionale preventiefondsen. Daarnaast worden ook programma’s voor ouderen gefinancierd, gericht op het op peil houden van hun gezondheid en vitaliteit.
Nationaal Programma Publieke Gezondheid
We stellen een Nationaal Programma Publieke Gezondheid vast met alle betrokkenen om de wetenschappelijke basis onder preventiebeleid te verstevigen. Het Programma stimuleert innovaties en effectieve maatregelen die een gezonde leefstijl bevorderen, met feiten-gedreven gezondheidsonderzoek.
Verbod op ongezonde reclame gericht op kinderen
Volwassenen maken we bewust van de risico’s van roken, drank en drugs. Kinderen tot 18 jaar beschermen we expliciet hiertegen. Er komt een wettelijk verbod op alle marketing voor ongezonde producten gericht op kinderen.
Een rookvrije generatie
Samen met maatschappelijke organisaties doen we alles om roken te bestrijden. We helpen mensen om te stoppen en voorkomen dat kinderen gaan roken. Zo zetten wij ons in voor een rookvrije generatie.
EU-regels voor gezonder voedsel
Europa stelt strengere regels voor de hoeveelheid suiker, zout, verzadigde vetten en kunstmatige toevoegingen in ons voedsel. Daarbovenop maken we met de voedingsindustrie sluitende afspraken voor gezonder voedsel.
Nultarief BTW op groente, fruit en biologische producten
Tabak en alcohol maken we duurder. Er komt een suikertaks. Alternatieven voor vlees willen we stimuleren. Biologische voedingsmiddelen worden gepromoot. Zo wordt kwalitatief, gezond eten betaalbaarder en worden ongezonde keuzes duurder.
Gratis sport voor lagere inkomens
Sport verbindt, maar sport is vaak onbetaalbaar. Voor mensen met lagere inkomens wordt lidmaatschap van de sportclub gratis. Gemeenten en fondsen krijgen budget om dit te organiseren. We versterken de samenwerking tussen landelijk opererende organisaties zoals MEE.nl, Jeugdfonds Sport & Cultuur, Sportkracht 12, NOC*NSF, Fonds Gehandicaptensport, Ouderenfonds en Stichting Life Goals.
Nationale Visie Beweegvriendelijke Leefomgeving
Het Rijk maakt, in samenhang met de Nationale Omgevingsvisie, het natuurbeleid en de volksgezondheid, een masterplan om het sporten in de buitenlucht zo laagdrempelig mogelijk te maken.
Gym op iedere basisschool
De keuze om wel of geen bewegingsonderwijs aan te bieden, valt buiten de vrijheid van onderwijs. Gymles hoort standaard tot het curriculum op iedere basisschool in elk schooljaar.
Basisbanen op de sport- en muziekvereniging
Toezicht houden, het clubhuis bemannen en de velden onderhouden zijn taken die vaak moeilijk te vervullen zijn bij sportverenigingen. Ondertussen zitten veel mensen ongewild thuis. Daarom komen er basisbanen op de sport- en muziekvereniging (zie hoofdstuk 1). De belastingvrije vrijwilligersvergoeding gaat bovendien omhoog.
Gezonde werknemers
Van bedrijven verwachten we dat ze meer aandacht besteden aan de gezondheid van hun personeel.