4.1 Meer bouwen

De verhuurderheffing is een belasting op betaalbare huurwoningen van 2 miljard euro per jaar. Deze belasting zorgt ervoor dat er minder wordt gebouwd en geïnvesteerd in woningen die nu keihard nodig zijn. De verhuurderheffing willen we daarom afschaffen voor woningcorporaties die investeren in nieuwbouw, verduurzaming en betaalbare huren. We zonderen woningcorporaties uit van de winstbelasting en de ATAD-richtlijn. Daardoor kunnen jaarlijks duizenden betaalbare woningen worden gebouwd.

Naast het afschaffen van de verhuurderheffing willen we investeren. Met een Investeringsfonds voor Leefbaarheid en Bouw bouwen we sneller meer woningen en investeren we in de leefbaarheid van wijken en buurten. Dat kan op verschillende manieren. Gemeenten krijgen een toelage per extra woning die voor 2025 wordt gebouwd. We willen investeren in het behoud van voorzieningen in krimpgebieden. Binnen steden willen we extra investeren in de leefbaarheid van gebieden waar de sociale samenhang onder druk staat, zoals Parkstad, Den Haag Zuidwest, Rotterdam-Zuid, Tilburg, Arnhem, Leeuwarden en Schiedam.

Om te voorkomen dat de bouw instort tijdens de crisis, stelt de overheid zich zolang de woningnood duurt garant voor de verkoop van zeventig procent van de nieuwbouwwoningen. Met deze bouwgarantie kunnen ontwikkelaars financiering krijgen en doorbouwen.

Speculanten houden vaak nieuwbouw tegen, omdat langer wachten hen meer winst oplevert. Grote projecten komen door de versnippering niet van de grond. Daarom voeren we een bouw- en ontwikkelplicht in. Na aankoop van grond wordt binnen een bepaalde termijn ook daadwerkelijk gebouwd. Niet nakomen betekent een boete en uiteindelijk onteigening.

In de huidige situatie is het zo dat speculanten recht hebben op ‘planschade’ als zij door gewijzigde gemeenteplannen schade ondervinden. Stijgt de waarde van hun grond door de nieuwe gemeenteplannen, dan zijn alle baten voor de speculant. Met andere woorden: Het verlies kan bij de gemeente worden geclaimd, maar de winst houden speculanten zelf. Dat moet anders. Met een planbatenheffing is de winst niet meer voor de speculant, maar voor de gemeenschap. Op deze manier kunnen gemeenten meer woningen realiseren en gaat speculatie minder lonen.

Door als overheid zelf te investeren en gemeenten en woningcorporaties meer middelen te geven om te bouwen, kunnen er ook ambitieuzere en bindende afspraken komen tussen Rijk, provincies, gemeenten, marktpartijen en woningcorporaties. Met de Tweede Kamer stelt het Rijk een meerjarig woningbouwprogramma vast van jaarlijks minimaal 100.000 woningen. Dit wordt – per regio uitgesplitst – opgenomen in de Nationale Omgevingsvisie. De Rijksoverheid kan daarbij verder met gemeenten afspraken maken over het opnemen van een minimumpercentage betaalbare huurwoningen in bestemmingsplannen, analoog aan de prestatieafspraken die gemeenten met corporaties maken over sociale huur.

Het aantal mensen dat noodgedwongen op straat slaapt, is de afgelopen jaren enorm gestegen. We realiseren meer opvanglocaties om dakloosheid aan te pakken. Ook zorgen we ervoor dat mensen als eerste een dak boven het hoofd krijgen (Housing First) en krijgen ze meer begeleiding zodat ze weer zelfstandig kunnen wonen.

Daarom schaffen we de kostendelersnorm in de bijstand af.

Niet iedereen kan zelfstandig wonen. Daarom ondersteunen we (kleinschalige) beschermde woonvormen voor kwetsbare groepen. We werken samen met woningcorporaties. Het aanbod van woningen waar het eenvoudiger is om wonen, welzijn en zorg te combineren gaat omhoog. We investeren in goede (gemeenschappelijke) ruimtes, bijvoorbeeld om zorg te verlenen of elkaar te ontmoeten. Gemeenten nemen in hun woonvisies een verplicht aantal ouderenwoningen op. Ook komen er meer mantelzorgwoningen en pre-mantelzorgwoningen; het wordt eenvoudiger om deze samen te kopen, ook als je geen partner van elkaar bent (zie hoofdstuk 2 over zorg). Er komt meer aandacht en ondersteuning voor alternatieve woonvormen voor ouderen. Knarrenhofjes zijn een mooi idee dat stimulans verdient. Gemeenten, woningbouwcorporaties en sociale projectontwikkelaars maken in samenspraak met ouderen en mensen met beperkingen per wijk of dorp programma’s voor de bouw van levensloopbestendige woningen (huur en koop), woon-zorgcomplexen en aanpassing van bestaande woningen, inclusief bijbehorende gemeenschappelijke voorzieningen. De ministers van VWS, Volkshuisvesting en de provincie zien toe op de uitvoering van deze plannen en ondersteunen de bouw en aanpassing via regelgeving en subsidies.

Om de bouw van voldoende woningen te bevorderen, voert de overheid een actief grondbeleid. Private grondeigenaren kunnen op vrijwillige basis hun grond overdragen aan de overheid. Daardoor profiteert de hele samenleving van waardestijgingen, niet alleen de grondeigenaren. Bovendien kan de overheid zo de bouw versnellen, huizen betaalbaar maken door de grond te verhuren aan kopers en eisen stellen aan de hoogte van de huur.

De stikstofproblemen mogen er niet voor zorgen dat de woningnood verder oploopt. Bouwprojecten krijgen voorrang boven industrie en snelwegen. We leggen in de Wet Natuurbescherming een emissiereductie van 50 procent voor 2030 vast. Om dit te bereiken investeren wij extra in natuurherstel, introduceren we een belasting voor de industrie op de uitstoot van stikstof (naar Deens voorbeeld) en voeren we een actief uitkoopbeleid voor veehouderijen in natuurgebieden (zie hoofdstuk 5). Daarnaast komt er een aflopende subsidie voor de bouw om te zorgen dat de emissies van bouwprojecten over een langere periode worden afgebouwd.